Gdzie są pomniki zbrodni UPA w Bieszczadach ?

[don Enrico]

Na kanwie rocznicy rzezi wołyńskiej zadałem sam sobie pytanie ....?
Gdzie w Bieszczadach znajdują się pomniki, tablice, krzyże, (inne formy upamiętnienia) ofiar represji upowskich ?
bo przecież to, że występowały masowo to trudno dyskutować
Wiele czytałem wspomnień i relacji, ale czy to skutkowało w kamieniu ...?
Z pamięci wyciągnąłem pomnik w pobliżu rynku w Baligrodzie ... i co jeszcze ?
- czy pomnik Świerczewskiego też zaliczyć ...?
- jest też tablica upamiętniająca żołnierzy idących do cywila których UPA zlikwidowała niedaleko Bystrgo.
Coś jeszcze .....?
Pomóżcie , bo mam słabą pamięć.
---
p.s. przypomniałem sobie Brenzberg

[Jimi]

kamionka w cisnej

[Jimi]

W miniony weekend chaszczując po Bieszczadach natknęłam się w lesie na żywy pomnik pamięci, który wywarł na mnie największe wrażenie niż wszystkie ślady pamięci wojny w Bieszczadach do tej pory. W lesie stał stary, zrujnowany budynek i na jednej zewnętrznej ścianie ślady pocisków wraz z tkwiącymi jeszcze w środku... nabojami. Pomiędzy nimi namalowany farbą tryzub -niby widoczny aczkolwiek prawie nie rzucający się w oczy, szczegół, który łatwo pominąć a rozjaśniający wiele rzeczy. Informacji na ten temat nie ma wiele -ale udało mi się znaleźć (podążając za Krycińskim, Krukarem i innym nienazwanym źródłem), że dokładnie w tym miejscu została rozstrzelana banda Upowców -tych, którzy wcześniej dokonali mordu w okolicy górnego Sanu -tu, w dolinie innego potoku, los się im odwrócił. Autorzy przytaczają fakty ale mogą nawet nie wiedzieć o pozostałościach w lesie. Lokalizacji na forum nie podaję, dodam tylko, że było to na terenie BdPN w miejscu odległym od szlaków. W zasadzie nie jest to do końca pomnik zbrodni UPA - bo tutaj akurat zbrodni Polaków ale na tych Upowcach, którzy dokonali innej zbrodni. Zachęcam do penetracji lasów.

[Leuthen]

Coś jeszcze .....?
Pomóżcie , bo mam słabą pamięć.

Takich form upamiętnienia i obiektów przypominających o wydarzeniach z lat 40.XX wieku jest co najmniej kilka. Kolejnych kilka można podać na podobnej zasadzie co zrobiła Jimi.
Wśród nich można wymienić...
1) Sanok - kwatera żołnierzy Wojska Polskiego.
W latach 1939-1947 (lata '45-'47 to te interesujące nas w kontekście UPA) w rejonie Sanoka poległo wielu polskich żołnierzy. 154 z nich spoczywa na tej kwaterze w mogiłach indywidualnych, 10 w mogile zbiorowej. Część z nich to polegli w walkach z UPA. Być może (nie zgłębiałem tematu) niektórzy zostali przez UPA zamordowani.
2) Baligród, ul. 6 sierpnia - pomnik upamiętniający 42 mieszkańców Baligrodu zamordowanych przez UPA 6.VIII 1944 r. (to ten pomnik miałeś na myśli, don Enrico?)
3) Baligród - tzw. "pomnik wyzwolicieli". Złożona sprawa - na postumencie stoi T-34, pierwszy radz. czołg, jaki wjechał do Baligrodu podczas II wojny światowej i został zniszczony przez Niemców. Co to ma wspólnego z UPA? Otóż znawcy tematu wiedzą, że w miejscu owego T-34 stał pierwotnie lekki czołg T-70. Maszyna ta (ten konkretny egzemplarz) była używana w walkach z UPA. Potem trafił on na cokół, z którego zabrano go do Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu (na terenie dawnej Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Pancernych; ob. Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych), gdzie eksponuje się go do dziś (widziałem go na własne oczy). Unikat w Polsce. A na jego miejsce wciśnięto w Baligrodzie T-34...
4) Baligród - cmentarz wojenny, na którym pochowani są m.in. żołnierze polscy (WP, WOP, KBW) polegli w walkach z UPA (m.in. zamordowani).
5) Jabłonki - wiadomy monument, wspomniany przez don Enrico. Pytanie - czy Świerczewski rzeczywiście zginął od kuli UPA, czy też od pchnięcia bagnetem któregoś z polskich żołnierzy (ślad na plecach munduru przechowywanego w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie).
6) Jasiel (teren gm. Komańcza). Oficjalnie jest to teren Beskidu Niskiego, ale przez wiele lat uważano (m.in. Władysław Krygowski w swym przewodniku po Bieszczadach) ten rejon za przynależny do Bieszczad. Znajduje się tam, nad Jasiołką, nieopodal pola namiotowego, pomnik wopistów poległych podczas likwidacji strażnicy WOP w Jasielu (ponad 90). Zginęli 20 marca 1946 r., gdy poddali się po dwóch godzinach walki, otoczeni przez banderowców. Tylko dwom z 94 jeńców udało się uciec. Do dziś nie znaleziono ciał części z nich... Zwłoki pomordowanych spoczywają na cmentarzu w Tarnawie koło Zagórza.

To tylko kilka miejsc, które na szybko przychodzą mi do głowy. Idąc tropem myślenia Jimi, takimi śladami są także m.in.:
a) bardzo słabo zachowane w terenie relikty słynnej bazy UPA w masywie Chryszczatej (wspomniana - w literackiej formie - przez J. Gerharda w "Łunach nad Bieszczadami"; oczywiście szubienicy tam nie było...). Pisze się niekiedy, że żołnierze WP wysadzili ją w powietrze. Nie do końca jest to ścisłe. Polacy istotnie przybyli w celu wykurzenia stamtąd Ukraińców. Jak wiadomo, funkcjonował tam podziemny szpital UPA. Standardową taktyką walki w takich przypadkach było wykurzenie banderowców spod ziemi. W tym celu odpalano do środka tunelu rakietnicę. Tak zrobili polscy żołnierze w masywie Chryszczatej. Nie przewidzieli jednego - że w szpitalu jest podziemny skład amunicji. Trafienie rakietnicą spowodowało detonację i obiekt wyleciał w powietrze!
b) Północny, wyższy wierzchołek Smereka (nieudostępniony do zwiedzania - czyli nie ten z krzyżem, bo tenże jest na szczycie południowym) kryje tzw. szczelinę tensyjną. Podobno była ona kryjówką UPA, wysadzoną w powietrze przez żołnierzy WP.

[Leuthen]

W zasadzie nie jest to do końca pomnik zbrodni UPA - bo tutaj akurat zbrodni Polaków ale na tych Upowcach, którzy dokonali innej zbrodni.
Uważałbym z takimi ocenami jak powyższa. Nie dlatego, że jestem Polakiem, ale dlatego, że chyba jako jeden z nielicznych w zacnym gronie użytkowników tego bieszczadzkiego forum jestem historykiem wojskowości (i mam na to papiery ;) ).
Napisałbym krótko i brutalnie - to była wojna, a na wojnie nie takie rzeczy się dzieją... Inaczej: czy w świetle konwencji genewskiej członkowie UPA spełniali warunki, by zostać uznanymi za partyzantów. Moim zdaniem nie. Z co najmniej kilku powodów. M.in. tego, że rozwalali polskich cywili, mimo iż konwencja genewska wyraźnie tego zakazuje. A już na pewno nie pozwala tego robić w sposób, w jaki upowcy (można pisać małą - o członkach AK też pisze się "akowcy", choć czasem np. "AK-owcy") to mieli w zwyczaju...
Być może nie jestem w pełni obiektywny pisząc o UPA, jako że 3/4 mojej rodziny wywodziło się z terenów, na których operowała UPA (te rodzinne strony to Wołyń, Podole i Rzeszowszczyzna) i nigdy ale to przenigdy nie usłyszałem z ust babci czy dziadka miłego słowa o Ukraińcach (czemu dałem kiedyś wyraz w relacji z wędrówki po Bieszczadach - tryzub już od dawna kojarzy mi się głównie z UPA, choć mam jako historyk świadomość, że symbol ten jest starszy niż OUN).

Z powyższego względu (historia wojskowości) uważam, choć zabrzmi to może dla niektórych szokująco, że akcja "Wisła" była w zasadzie jedynym skutecznym sposobem pozbycia się problemu UPA. A czemu tak sadze, to temat na osobny watek...


Zachęcam do penetracji lasów.
Tych w granicach parkow narodowych, poza szlakami tez? :mrgreen: Uwazaj na zyczliwych. Znane sa mi przypadki scigania userow for gorskich, glownie w TPN, za takowe praktyki, opisane w internecie...

[Browar]

W Ropience jest pomnik, w UD tablica, w Sanoku kwatery

[don Enrico]

Na Pogórzu znajdziemy jeszcze pomnik w Birczy.
...a w Bieszczadach ? dziwnie mało .

[Slav]

Na Pogórzu znajdziemy jeszcze pomnik w Birczy.


I jeszcze w Borownicy.

Edit: Bieszczady.

Obelisk na szczycieJeleniowatego (https://pl.wikipedia.org/wiki/Jeleniowaty)
2009
Upamiętnia zbrodnię w Mucznem (https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_w_Mucznem)

[don Enrico]

I jeszcze w Borownicy.
O Borownicy pisałem niedawno w relacji tej (http://forum.bieszczady.info.pl/showthread.php/9358-Dwa-rowery-i-jeden-ul-taka-sobie-wycieczka/page2)



Edit: Bieszczady.

Obelisk na szczycieJeleniowatego (https://pl.wikipedia.org/wiki/Jeleniowaty)
2009
Upamiętnia zbrodnię w Mucznem (https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_w_Mucznem)



A podany link do obelisku na szczycie Jeleniowatego ..... nic tam nie widzę . Czy chodziło Ci o wskazanie gdzie jest Jeleniowate ?
a może wiesz o jakimś obelisku ?
w poscie rozpoczynającym wątek napisałem

p.s. przypomniałem sobie Brenzberg

[Slav]

A podany link do obelisku na szczycie Jeleniowatego ..... nic tam nie widzę . Czy chodziło Ci o wskazanie gdzie jest Jeleniowate ?
a może wiesz o jakimś obelisku ?
w poscie rozpoczynającym wątek napisałem

Ścieżka prowadząca na grzbiet Jeleniowatego (Jasieniowa) powstała w ramach Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy bieszczadzkie" (http://www.twojebieszczady.net/rozmaitosci/lasy_bieszczadzkie.php). Jest to dość krótka trasa o aspektach przyrodniczo-historycznych, położona na terenie Nadleśnictwa Stuposiany. Składa się w dwóch głównych przystanków, jest zapętlona.
http://www.twojebieszczady.net/piesze/brenzberg550.jpgPoczątkowy przystanek ścieżki "Leśniczówka Brenzberg"
Początek ścieżki znajduje się za Mucznem, przy głównej drodze prowadzącej do Tarnawy Niżnej. Po lewej stronie drogi jest początkowy przystanek ścieżki, tablica z mapą oraz ławki. Z treści tablicy dowiadujemy się, że ścieżka prowadzi do miejsca, w którym niegdyś stała leśniczówka nazywana Brenzberg. W roku 1944 UPA zamordowała tam 74 Polaków. W 2010 ustawiono obelisk z pamiątkową tablica oraz krzyż.
http://www.twojebieszczady.net/piesze/brenzberg.php

I jeszcze w Kalwarii Pacławskiej jest pomnik.

[Jurko]

Zatwarnica, obelisk - tablica pamięci pierwszych poległych w obronie PRL w 1944r.

[ridol]

Jeżeli chodzi o leśniczówka Brenzberg na grzbiecie Jeleniowatego to mam aktualne fotki
415494155041551

[don Enrico]

Zatwarnica, obelisk - tablica pamięci pierwszych poległych w obronie PRL w 1944r.
Jeśli możesz to przybliż lokalizację szczegółową ?

[Biesiek]

Witam

Przy końcu wsi, po prawej stronie drogi na Suche Rzeki, kilkadziesiąt metrów od drogi.

4155441555

[Petefijalkowski]

Nie wiem czy o to też chodzi - w Radocynie jest obelisk poświęcony uprowadzonemu przez UPA polskiemu leśnikowi.

[Mundek]

Witam

Przy końcu wsi, po prawej stronie drogi na Suche Rzeki, kilkadziesiąt metrów od drogi.

4155441555

Raczej nie da się Go niezauważyć:
41556

[don Enrico]

Witam

Przy końcu wsi, po prawej stronie drogi na Suche Rzeki, kilkadziesiąt metrów od drogi.

4155441555


Raczej nie da się Go niezauważyć:
41556
Dzięki, zwrócę większą uwagę.
Tam kojarzyłem tylko obelisk poświęcony budowniczym dróg z nakazu wojskowego. Też gdzieś na rozdrożu.

- - - Updated - - -


Nie wiem czy o to też chodzi - w Radocynie jest obelisk poświęcony uprowadzonemu przez UPA polskiemu leśnikowi.
Pete ! z literatury wynika że leśnicy to wyjątkowo wredna i wroga grupa społeczna którą chętnie umieszczano na czołowych listach wysyłek przez Sowietów na daleki wschód a potem ....
Potem nasi pobratymcy szczególnie upatrzyli sobie leśników z których trzeba oczyścić lasy , co by nie przeszkadzały w działalności ugrupowań upowskich.
Gwoli prawdy trzeba pamiętać , że w międzywojennej Polsce te stanowiska obsadzane były z rozdziału. Tam Ukrainiec nie miał szansy się dostać.
Jak to skutkowało ? to już chyba wszyscy wiemy.

[rico]

I wspomniany już wcześniej przez Jimi pomnik symbol w Cisnej 41557

[Mundek]

Tam kojarzyłem tylko obelisk poświęcony budowniczym dróg z nakazu wojskowego. Też gdzieś na rozdrożu.

Jest coś takiego po drodze na Szepit
41558

[Browar]

Na Pogórzu znajdziemy jeszcze pomnik w Birczy.
...a w Bieszczadach ? dziwnie mało .

Bo w Bieszczadach mało się działo, tyle że zostało opisane i zekranizowane.