Porta Rusica

Cytat:

Zamieszczone przez don Enrico

Czy ma ktoś więcej informacji w temacie ?
Czy jest to jakoś związane z Ruskim Putem ?

Oczywiście że jest; nazewniczo i funkcjonalnie - obie te nazwy (jak również np. Ruski Dział koło Szybenego) sygnalizują istnienie w tych miejscach połączeń komunikacyjnych przez główny grzbiet karpacki, a pochodzą oczywiście albo od nazwy państwa – Rusi (później Województwa Ruskiego w I Rzeczpospolitej) albo od nazwy najbliższej przełęczy osady – czyli. np. Ruskich Polan.
Łacińska formuła "Porta Rusica" sugeruje, że ta transkarpacka droga ma bardzo starą metrykę (analogicznie jak "Porta Moldaviae" - desygnująca przełęcze karpackie łączące północny Siedmiogród z Mołdawią, czy „Porta Poloniae” - takie nazwy powtarzają się zresztą często na starych mapach i niekoniecznie przypisane są do jednej i tej samej przełęczy).
O karpackich przełęczach na odcinku Przeł. Dukielska – Przeł. Użocka, na których istniały niegdyś prowadzące na Węgry drogi traktuje zwięźle artykuł Wojciecha Wesołkina w „Płaju” 40-stym. Dowiadujemy się z niego, że drogą mającą najprawdopodobniej najstarszą metrykę na omawianym odcinku miał szlak prowadzący przez Przełęcz Łupkowską (jego rolę przejęła później nowa wersja tego szlaku prowadząca przez przeł. nad Radoszycami). Następną co do starszeństwa drogą była ta prowadząca przez przeł. Beskid nad Czeremchą, która przez Jaśliska i Rymanów doprowadzała do głównego traktu Kraków – Biecz – Sanok. Kolejnym szlakiem była trasa łącząca doliny Udavy i Soliny i to właśnie ta trasa w źródłach słowackich pierwotnie określana była jako „Porta Rusica” (Wesołkin podaje, że źródła odnotowują istnienie na niej komór celnych w Hostowicach i Solince już w II poł. XVII wieku). Nową wersję tej trasy (przez Przeł. nad Roztokami) wybudowano dopiero w poł. XIX wieku i obecnie tą właśnie trasę w słowackiej literaturze turystycznej zaczęto określać mianem „Porta Rusica” prawdopodobnie w celu wykreowanie jej na nową atrakcję turystyczną (ta stara już droga o kamiennej nawierzchni z zachowanymi słupkami kilometrowymi jest wszak całkiem nieźle zachowana).
Od siebie tylko dodam, że tak to już bywa (także w nauce), że raz powtórzone kłamstwo często staje się prawdą – oby więc ta wabiąca turystów nazwa nie wróciła kiedyś wtórnie do naukowego obiegu jako desygnat najstarszego karpackiego szlaku, który przez Przeł. nad Roztokami właśnie łączył Ruś Halicką z Królestwem Węgierskim :-) .
P.S. Wesołkin w spisie literatury podaje słowacką pozycję pt. „Plaj Porta Rusica – Cesta do stredu Vlcich Hor” (Snina 2008 ) – może tam jeszcze znajdziesz coś interesującego...