Przełęcz Tucholska

[Tomnatyk]

Jak tacy z Was "detaliści", to dorzucę jeszcze do kompletu Przełęcz Beskid n. Olchowcem. Też w Beskidzie Niskim. Może jeszcze się zmieści, choć chyba nie ma na niej ławeczki. Jest za to gniazdo ckm z II wojny.

Założyciel tego wątku na wstępie zachęcał:

jeśli ktoś chciałby uzupełnić kompendium przełęczy Beskidzkich (a może Karpackich) to bardzo proszę

A teraz klaruje:

to nie jest wątek z naukową rozprawą o przełęczach karpackich, jeno prosta relacja z pobytu na jednej z nich (Tucholskiej)

Ale do naukowości jeszcze ciut daleko. Wrzucamy przełęcze z Beskidu Niskiego pod nagłówkiem: "Przełęcze w Karpatach Wschodnich". Zdania uczonych bywają jednak podzielone. Na razie nikt tu nie cytuje żadnych źródeł ani wykładni (pseudo)naukowych. Jedynym przywołanym autorytetem jest koń:

Jest on spod przełęczy Toruńskiej, która w niektórych źródłach nazywana jest także Wyszkowską. Koń uważa, że niesłusznie.

[Wojtek Pysz]

... dorzucę jeszcze do kompletu Przełęcz Beskid n. Olchowcem....

Zaraz się nią zajmiemy.

Jedynym przywołanym autorytetem jest koń:

To jest koń miejscowy i wie co mówi Ja uzupełnię poglądy konia bardziej namacalnymi argumentami. Poniżej zamieszczam dwa zdjęcia oraz mapkę z zaznaczeniem, gdzie zostały wykonane. Track jest oryginalny, w zdjęciach są EXIF-y. Mam też dwóch świadków (oprócz konia). Dla wygodniejszego oglądania - mapka online: https://ciekawe.tematy.net/strona/al...d=1031da4f19fc







Przy okazji: wiem, że z niektórych tekstów przedwojennych polskich turystów (a nawet opisów w przewodnikach) można wywnioskować, że Wyszkowska=Toruńska. Ale powojenni turyści też różne rzeczy opowiadają ...

[Tomnatyk]

To jest koń miejscowy i wie co mówi Ja uzupełnię poglądy konia bardziej namacalnymi argumentami

Jaki koń jest - każdy widzi, a tablice informacyjne stoją jak byk. Pytanie tylko, kiedy Ukraińcy (Ruscy?) je ustawili? Kiedy rozdzielili synonimiczne nazwy, przenosząc "Wyszkowską" na pn-wsch. od Wyszkowa na siodło (931 m) pod Bahońką na trasie R-21? Chyba zrobili to nie tak dawno, aby bezkrytycznie implementować do polskiego nazewnictwa.

z niektórych tekstów przedwojennych polskich turystów (a nawet opisów w przewodnikach) można wywnioskować, że Wyszkowska=Toruńska. Ale powojenni turyści też różne rzeczy opowiadają ...

Nie wątpię, Wojtku, że wiesz jak było i jak jest z nazwą tej podwójnie granicznej przełęczy m-y Bieszczadami i Gorganami. Przypomnę jednak, że "Przełęcz Wyszkowska=Toruńska" nadal jest nazwą przełęczy granicznej, wymienianą expressis verbis synonimicznie w przewodnikach H. Gąsiorowskiego (1935), J.Gudowskiego (1997), D.Dyląga (2008] i G.Rąkowskiego (2020). W polskiej Wikipedii jednak zapomniano przywołać 3 w/w współczesne, a do ukraińskiej lokalizacji "Wyszkowskiej" odniesiono mylnie rosyjską informację o przekroczeniu właściwej granicznej Przełęczy Wyszkowskiej przez pododdziały Armii Czerwonej 18 października 1944 ("Войска 4-го УКРАИНСКОГО фронта, продолжая наступление, преодолели КАРПАТСКИЙ ХРЕБЕТ и, овладев перевалами Лупковским, Русским, Ужокским, Верецким, Вышковским, Яблоновским, Татарским") Przełęcz Wyszkowska – Wikipedia, wolna encyklopedia.

[Wojtek Pysz]

Jaki koń jest - każdy widzi, a tablice informacyjne stoją jak byk. Pytanie tylko, kiedy Ukraińcy (Ruscy?) je ustawili? Kiedy rozdzielili synonimiczne nazwy, przenosząc "Wyszkowską" na pn-wsch. od Wyszkowa na siodło (931 m) pod Bahońką na trasie R-21? Chyba zrobili to nie tak dawno, aby bezkrytycznie implementować do polskiego nazewnictwa.

Do Twoich argumentów dodam jeszcze trzy: mapa WIG pas 54 słup 37 Seneczów, widokówki ze schroniskiem na przełęczy Wyszkowskiej (które stało prawie na granicy), przedwojenny regulamin GOT.
Ale gdyby nie było różnych wariantów, byłoby nudnie. No i ten koń

Na mapce https://ciekawe.tematy.net/strona/al...7fbb9f3df966be są już prawie wszystkie przełęcze. A Beskid Niski naprawdę należy do Beskidów Wschodnich. To już na poważnie, bez opinii konia.

[Tomnatyk]

Są to wszystko dowody źródłowe różnej wagi. Najistotniejsze, że "Przełęcz Wyszkowska" w polskim piśmiennictwie pojawia się dziesiątki razy w kontekście granicy m-y Bieszczadami i Gorganami. Po raz pierwszy bodaj w przewodnikach M. Orłowicza (1912 i 1914) - brak jej u A.Rehmana (ma "przełęcz Halinowiecką"). Używał jej od międzywojnia W. Krygowski (m.in. w jednym z opowiadań opisuje biwak przy cmentarzyku z nocnymi strachami). Jest oczywiście w przewodniku Szlakiem II Brygady (1937), którego treści turystyczne oprac. A. Lenkiewicz (używając z synem Stanisławem).

Przesunięcie jest stosunkowo świeżej daty. Stawiam na inwencję Ukraińców, lecz rugowali ją z głównego grzbietu Karpat zapewne też Rosjanie.

We współczesnej polskiej literaturze przewodnikowej stały trend utrzymywania "Wyszkowskiej" na głównym grzbiecie wododziałowym przerwał dopiero ostatnio G. Rąkowski (2022), uznając niefortunnie, że "Właściwa Przełęcz Wyszkowska leży dalej na pn". Najprawdopodobniej dostosował przekaz do aktualnej wersji ukraińskiej i rosyjskiej Wikipedii. Wcześniej (2014) zgodnie z wszystkimi polskimi autorami synonimował "Wyszkowska=Toruńska".

W Gorganach wymienia też (2014 i 2022) w głównym grzbiecie "Niemiecką Przełęcz" (1177 m) - w ślad za wykazami przełęczy wschodniokarpackich z Wikipedii ukraińskiej i rosyjskiej (inni polscy autorzy przewodników podają tam tylko "Niemiecką Polanę").

[Tomnatyk]

Na mapce https://ciekawe.tematy.net/strona/al...7fbb9f3df966be są już prawie wszystkie przełęcze

Co z tą Niemiecką Przełęczą? Przyjrzałeś się jej? W przewodniku D. Dyląga i na współczesnych polskich mapach Gorganów jest synonimowana z nazwą "Руський Путь". Chyba mylnie? Jest już mocna utrwalona w uzusie ukraińskim.

BTW Ostatnio natrafiłem w publikacjach Andrzeja Potockiego (1993, 2000, 2004) na "Przełęcz Solińską" - synonim Przełęczy nad Roztokami/Ruskiego sedla. Występuje chyba tylko u niego w ciekawym kontekście: "Po polskiej stronie [...], tuż przy granicy na wschód od drogi znajduje się zbiorowa mogiła Żydów słowackich rozstrzelanych tu przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. [...] Jest zarośnięta świerkowym młodnikiem". Może wie ktoś coś więcej na ten temat?

[Wojtek Pysz]

Co z tą Niemiecką Przełęczą?

Nie kojarzę tej nazwy ....

[Tomnatyk]

Nie kojarzę tej nazwy ....

Szkoda. A tak dobrze przyswajałeś przesunięcie przez Ukraińców nazwy "Przełęcz Wyszkowska" ...