Co by tu poczytać? Kącik Ksiązki

[Stały Bywalec]

Aktualnie obserwujemy obchody 80-tej rocznicy powstania w getcie warszawskim. Na tę okoliczność proponuję lekturę dwóch nw. książek:

Tadeusz Obremski „Wśród zatrutych noży. Zapiski z getta i okupowanej Warszawy”
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2017
Opis pod linkiem:
https://kazimierzrygiel.blogspot.com...z-getta-i.html

Joshua D. Zimmerman „Polskie Państwo Podziemne i Żydzi w czasie II wojny światowej”
Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2018
Opis pod linkiem:
https://kazimierzrygiel.blogspot.com...i-zydzi-w.html

W punktach sprzedaży prasy właśnie się pojawił kolejny Pomocnik Historyczny tygodnika Polityka, zatytułowany Powstanie w getcie warszawskim. Opór i Zagłada 1943. Polecam lekturę 26 artykułów w nim zamieszczonych. W jednym z nich pt. Przeżyć! Sposoby przetrwania w czasie Zagłady dr Agnieszka Haska przywołuje m.in. postać Tadeusza Obremskiego. Artykuł ten kończy się rozdziałem pt. Awers i rewers postaw Polaków. Z tytułowym awersem obnosimy się propagandowo, nierzadko go wyolbrzymiając, zaś rewers staramy się zmarginalizować, skoro nie udało się go zupełnie „wygumkować” z historii Polski.

Dn. 2 maja br. (wtorek) o godz. 18 w TV ALE KINO+ odbędzie się ponowna emisja doskonałego niemieckiego filmu z 2022 r. pt. Konferencja w Wannsee. Przedstawia rekonstrukcję historyczną obrad toczonych w styczniu 1942 r. pod przewodnictwem Reinharda Heydricha, a poświęconych organizacji i logistyce Ostatecznego Rozwiązania Kwestii Żydowskiej w Europie. Jak widać, niemiecka tzw. polityka historyczna nie unika poruszania nawet najtrudniejszych dla siebie tematów. Gorąco ów film polecam (zdążyłem już go obejrzeć dn. 18 kwietnia w tejże stacji TV). Osobom, które z powodu np. wyjazdu na długi weekend nie będą mogły go zobaczyć, radzę śledzić repertuar audycji na ww. kanale TV – emisja filmu zapewne jeszcze zostanie powtórzona.

[Stały Bywalec]

O wielkiej miłości i namiętności. Poniższy tekst za jakiś czas zamieszczę w mojej „Czytelni Książek Historycznych”. Premierę ma już dziś tu. Książkę szczególnie polecam kol. Długiemu (jeśli jeszcze jej nie przeczytał), największemu chyba tu znawcy ceremoniału panującego na brytyjskim dworze królewskim.

Anne Sebba „Ta kobieta. Biografia Wallis Simpson”
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2022, wydanie drugie

W maju br. również i polskie media relacjonowały przebieg uroczystości koronacyjnej króla Karola III (ur. 1948 ), który kilka miesięcy wcześniej objął tron Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, równocześnie stając się koronowaną głową państw byłego imperium (m.in. Kanady, Australii, Nowej Zelandii). Długowieczność jego matki, królowej Elżbiety II (1926-2022), spowodowała, iż na tron mógł wstąpić dopiero w wieku 74 lat. Bardzo długo zatem czekał na ziszczenie się swego, zapewne największego marzenia życiowego.
W tym kontekście olbrzymie zdumienie musi budzić zachowanie się jego stryjecznego dziadka, króla Edwarda VIII, który w 1936 r. abdykował na rzecz młodszego brata Jerzego (następnie króla Jerzego VI, ojca Elżbiety II). W tamtych czasach, kiedy Brytyjskie Imperium uważano za najsilniejsze mocarstwo, dobrowolna rezygnacja z korony wprawiła świat w osłupienie. Powód zaś był tylko jeden, przez nikogo niekwestionowany. Panujący od dopiero kilku miesięcy i cieszący się dużym społecznym poparciem król Edward VIII Windsor ogłosił publicznie w 1936 r., że zamierza ożenić się z panią Wallis Simpson, gdy tylko ta uzyska rozwód, a czekającą go koronację pragnie odbyć mając żonę u swego boku. Parlamenty brytyjski oraz dominiów nie wyraziły zgody. Nie przystały nawet na „kompromis” w postaci małżeństwa jedynie morganatycznego (żona bez zmiany statusu społecznego, a ew. potomstwo bez praw sukcesji do tronu i dziedziczenia majątku ojca). Za to, podobnie jak cała rodzina królewska oraz brytyjskie duchowieństwo, okazały wielkie oburzenie. Król na to odpowiedział podpisaniem aktu abdykacji w grudniu 1936 r. i małżeństwem z Wallis w roku następnym. Pozostawał jej mężem aż do śmierci w 1972 r. w wieku 78 lat. Żona przeżyła go o 14 lat, zmarła w roku 1986 mając lat 90, będąc już fizycznie skrajnie niedołężną i cierpiącą na demencję staruszką.

Współczesna brytyjska popularna dziennikarka i autorka książek Anne Sebba napisała pełną biografię Wallis Windsor (1896-1986). W tytule, zapewne gwoli reklamy, umieściła jej poprzednie nazwisko Simpson. Korzystała z wcześniejszych opracowań, w tym także z autobiografii Wallis, ponadto dotarła do dokumentacji urzędowej i spisanych wspomnień świadków epoki. Informacje tam zawarte starała się weryfikować, wskazując niektóre dane biograficzne uznane przez siebie za niewiarygodne. Swoją bohaterkę przedstawiła kompleksowo – oprócz czynów i wydarzeń życiowych pokusiła się ukazać ją od strony także psychologicznej, anatomicznej i fizjologicznej (sfery Erosa nie wyłączając).

Przed poznaniem przyszłego króla Edwarda VIII, do czego doszło na początku lat 30-tych ub. wieku, Wallis posiadała już dość bogaty życiorys. Mając 20 lat Amerykanka panna Wallis Warfield wyszła w 1916 r. za mąż za zawodowego wojskowego Winfielda Spencera. Małżeństwo okazało się nieudane, formalnie rozeszli się w 1927 r. Wcześniej, pozostając przez kilka lat z mężem w faktycznej separacji, Wallis prowadziła dość swobodny tryb życia - autorka wskazuje mężczyzn, którzy byli jej kochankami. Dużo też w tamtym czasie podróżowała, m.in. do Chin, gdzie mogła zgłębić wschodnie tajniki ars amandi, tak przydatne jej później w dwóch następnych małżeństwach. W 1928 r. wyszła w Anglii za mąż za bogatego Ernesta Simpsona, rozbijając jego poprzednie małżeństwo. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, iż Ernest był wnukiem (po mieczu) polskiego Żyda z Warszawy, noszącego nazwisko Solomon. Małżeństwo z Ernestem okazało się bardzo udane. Mąż tolerował jej związek (od 1934 r. już jawny) z następcą tronu. Wallis najwyraźniej odznaczała się tu tzw. podzielnością uczuć. Nie rozeszłaby się z Ernestem, gdyby nie wielka do niej miłość i odważne oświadczyny Edwarda (król oświadczył się kobiecie zamężnej!). Ernest postanowił pójść im obojgu na rękę – w rozprawie rozwodowej zgodził się wystąpić jako ten wiarołomny, winny zdrady małżeńskiej mąż (co było fikcją ukierunkowaną na ochronę wizerunku narzeczonej króla). Wallis utrzymywała także i później przyjazne relacje z Ernestem. Już po rozwodzie z nim i ślubie z Edwardem prowadzili niepozbawioną intymności korespondencję. Kolejny ożenek byłego męża bardzo przeżyła, tym bardziej, iż „skradła go” jej najlepsza, jeszcze szkolna, przyjaciółka.

Pani Anne Sebba wszystkie owe damsko-męskie perypetie z najwyższych sfer bardzo interesująco opisuje. Przedstawia wielką niechęć całej rodziny królewskiej do amerykańskiej podwójnej rozwódki. Ukazuje również fascynację małżeństwa Edwarda i Wallis Windsorów hitlerowskimi Niemcami. W książce znajdujemy ich fotografię z 1937 r. z samym Führerem. Większość czasu wojny spędzili odesłani przez rząd na dalekie Bahamy, aby m.in. uniemożliwić ich porwanie przez wywiad niemiecki. Edward piastował tam stanowisko brytyjskiego gubernatora wysp, a żona udzielała się w pracy społecznej i charytatywnej. Mimo warunków wojennych Wallis nieprzerwanie przywiązywała wielką wagę do wystawnego trybu życia, licznej służby domowej, efektownych strojów, drogiej biżuterii, kosmetyków, etc. Stale ubolewała, że nie przyznano jej formalnego tytułu należnego członkini rodziny królewskiej. „Smaczku” lekturze dodają fragmenty książki odnoszące się do małżeńskich relacji Edwarda i Wallis, a także te dotyczące cielesności Wallis. Wynika z nich, iż Edward był w tym związku zakochanym na zabój, całkowicie zdominowanym pantoflarzem i najprawdopodobniej masochistą. Autorka wprawdzie nie odkryła tajemnic ich sypialni, ale dotarła do informacji, wg których Wallis pomiatała mężem także w obecności służby, a on to potulnie znosił. Wallis chyba nie była stuprocentową kobietą, autorka wskazuje na jej cechy hermafrodytyczne. Musiały być one jednak mocno ukryte (wewnętrzne), skoro Wallis bynajmniej nie stroniła od fizycznych kontaktów z mężczyznami, a jej heteroseksualni kochankowie obiekcji nie wysuwali. Mało kobiece rysy twarzy i szczupła sylwetka ale mocna budowa ciała (widoczne na fotografiach załączonych do książki) uwiarygodniają ustalenia autorki i niektórych wcześniejszych biografów Wallis.

Reasumując, polecam Państwu tę niezwykle ciekawą lekturę, w sam raz na sezon urlopowo-wakacyjny. Lekturę także poznawczą – m.in. dowiemy się, jakie miały poglądy polityczne, czym się pasjonowały elity i społeczeństwa Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych w latach życia bohaterki książki. Na ostatnich stronach autorka wysuwa śmiałą hipotezę, że istnienie Wallis Simpson obiektywnie przyczyniło się do – znanego nam z historii – przebiegu dziejów świata. Wallis bezwiednie wywarła wielki wpływ na bieg historii. Gdyby bowiem nie doszło do olbrzymiego zauroczenia nią Edwarda VIII, ten nie podjąłby w grudniu 1936 r. decyzji o abdykacji i pozostałby królem. Wielka Brytania miałaby wtedy monarchę o sympatiach wyraźnie proniemieckich (znającego też język niemiecki). A zatem p. Anne Sebba może mieć rację! Hitler już w latach trzydziestych umizgiwał się do Wielkiej Brytanii, a po pokonaniu Polski w 1939 r. i Francji w 1940 r. dwukrotnie występował wobec niej z propozycją zawarcia pokoju. Nie wszyscy członkowie rządu byli równie nieustępliwi i odważni jak Winston Churchill. W United Kingdom istniały również wpływowe ugrupowania pacyfistyczne i proniemieckie, które – mając silne wsparcie popularnego w społeczeństwie króla (lubianego do czasu wyjawienia jego planów matrymonialnych) – mogłyby wspólnie z nim przekonać parlament do zmiany polityki. Nb. licząc właśnie na te koła arystokracji Rudolf Hess udał się w maju 1941 r., rzekomo bez wiedzy Hitlera, z samotną misją pokojową do Wielkiej Brytanii.

[Stały Bywalec]

Dr hab. Wiktor Poliszczuk
"Gorzka prawda. Cień Bandery nad zbrodnią ludobójstwa"

https://kazimierzrygiel.blogspot.com...-zbrodnia.html

[partyzant]

Strona ukraińska oskarża Poliszczuka o działalność agenturalną i tym samym podważa jego wiarygodność. W tamtych czasach, żeby otrzymać paszport należało podpisać jakieś świstki. Poliszczuka sądził, że jest w Polsce dyskryminowany za pochodzenie. W Kanadzie zrozumiał czym jest ukraiński, czy może banderowski antypolonizm. Po zapoznaniu się z działalnością nacjonalistycznej diaspory doszedł do przekonania, że pielęgnowany jest tam antypolonizm w odmianie zwierzęcej. To także popchnęło go do pisania i własnych badań.

[Stały Bywalec]

Strona ukraińska oskarża Poliszczuka o działalność agenturalną i tym samym podważa jego wiarygodność. W tamtych czasach, żeby otrzymać paszport należało podpisać jakieś świstki. (...).

W katalogach naszego IPN żaden Wiktor Poliszczuk nie figuruje.
Można sprawdzić:
https://katalog.bip.ipn.gov.pl/

[partyzant]

Wyczytałem na historycy.org...że na Ukrainie Poliszczuka oskarża się że był agentem KGB, a to na tej podstawie że miał przez dłuższy czas dostęp do ich archiwów. Stary numer gdy argumentów brak.

[sir Bazyl]

Zachęcona wpisami Włóczykija i Slava zakupiłam i przeczytałam "Na południe od Brazos" Larry'ego Mc Murtry oraz "Tajgę" Andrzeja Strumiłło.

Pierwszą z nich jestem zachwycona, należy teraz do moich ulubionych książek. Oprócz wymienionych w poście zalet dodałabym jeszcze pierwszorzędny humor oraz znakomitą paletę postaci; Gus - rewelacja.

...

Zachęcony przez Mallę zachęconą przez Włóczykija i Slava sięgnąłem po tą powieść i na kilka popołudni przepadłem dla otoczenia. Książka przepyszna, tłusta (prawie 900 stron) a mimo to pozostawia niedosyt. Mam tylko jedno ale do autora o to, że troszkę za ostro potraktował jednego z bohaterów i zrobił mu to co zrobił!
Na półce czeka już kolejna powieść: „Ulice Laredo”, która toczy się w troszkę innym rytmie więc muszę chwilę odczekać, żeby się zdystansować by w odpowiedniej chwili i nastroju do niej zasiąść.
Na październik zapowiedziany jest kolejny, trzeci tom (chronologicznie pierwszy) trylogii pt. „Szlakiem umrzyka”. Taki troszkę turystyczny tytuł więc z pewnością się nie pohamuję i kupię.
Wracając do „Na południe od Brazos” to Włóczykij tak zachęcał:

Coś dla fanów westernu.
"Na Południe od Brazos". Autor: Larry McMurtry.
Powieść-western. Dbałość o szczegóły, o realia, akcja i sugestywne opisy. Podczas czytania prawie czuć smród krowiego łajna, niedomytych prostytutek z saloon-baru czy palące słońce na Llano Estacado.
Piszę tak celowo, bo nie jest to powieść dla wrażliwych.
...

Czyli wyszło na to, że Malla jest niewrażliwa i ja też.
Po tej zachęcie to ja podchodziłem do tej książki jak pies do jeża Bo zdecydowanie jestem wrażliwy i nie bardzo lubię westerny. Choć np. bardzo mi się podobała „Nienawistna ósemka” i mini serial „Bezbożnicy”. I wg mnie powieść „Na południe od Brazos” to właśnie taki trochę inny western, który okazał się wspaniały!
Wtóruję więc zachętom Włóczykija i Malli oraz „USA Today”, zacytowanego na ostatniej stronie okładki powieści:
„Jeśli miałbyś w swoim życiu przeczytać tylko jeden western, przeczytaj »Na południe od Brazos«”.

[włóczykij]

Czyli wyszło na to, że Malla jest niewrażliwa i ja też.

Nie ukrywajmy - prawdziwi z was barbarzyńcy
Dziękuję z informację o "Szlaku umrzyka". Mogłem przegapić ...
Skoro jesteśmy na Dzikim Zachodzie, to polecam "Krwawy Południk". Też jest "wesoło".

[komisaRz von Ryba]

polecam tytuł
Kiczery. Podróż przez Bieszczady. autor Adam Robiński.
Niby znam te góry a się sporo dowiedziałem znaczy wciąga.
kiczery.jpg

[Stały Bywalec]

Nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka.
Poniższy tekst za jakiś czas znajdzie się w mojej "Czytelni Książek Historycznych". Premierę ma dziś tu.

Harald Jähner „Czas wilka. Powojenne losy Niemców”
Wydawnictwo Poznańskie sp. z o.o., Poznań 2021

Skutki drugiej wojny światowej – polityczne, ekonomiczne, demograficzne, socjologiczne etc. – zazwyczaj analizujemy w odniesieniu do państw zwycięskiej koalicji, najbardziej w tamtej wojnie potrzaskanych. Określamy olbrzymie straty Polski, ZSRR, Jugosławii, Grecji. Tkwią w naszej historycznej pamięci hitlerowskie obozy koncentracyjne i ludobójczy Holokaust. Co natomiast wiemy o pokonanych Niemczech? Przeważnie o niszczycielskich alianckich bombardowaniach lotniczych, o wielkim odwrocie i żołnierskich stratach Wehrmachtu, poczynając od połowy 1943 r. już na wszystkich frontach. Także o gwałceniu Niemek w 1945 r. przez zwycięskich czerwonoarmistów, o powojennym demontażu i wywózce ocalałego niemieckiego przemysłu (głównie do ZSRR, choć nie tylko), wreszcie o przymusowym wysiedleniu ludności niemieckiej z obszarów przypadłych po wojnie Polsce, ZSRR (Rosji) i Czechosłowacji. No i oczywiście o tym, że Niemcy aż do 1949 r., kiedy to powstały RFN i NRD, nie posiadali własnej państwowości. O tym wszystkim zazwyczaj orientujemy się tylko w dość ogólnym zarysie. Bardziej bowiem jesteśmy wpatrzeni we własne blizny i rany, które po wojnie przyszło nam długo lizać.
Proponowana dziś książka bardzo uszczegóławia i poszerza naszą wiedzę o powojennym losie Niemców. Współczesny niemiecki pisarz przedstawia ją w kilku, odrębnie przeanalizowanych aspektach. Opisuje zarówno prozę życia (codzienną egzystencję ludności, walkę o byt), jak też zachodzące w latach powojennych przemiany polityczne i kulturowo-cywilizacyjne. Bardziej koncentruje się na sytuacji w strefach okupacyjnych USA, Wielkiej Brytanii i Francji (późniejszej RFN). Strefy radzieckiej (NRD) nie pomija, choć poświęca jej mniej uwagi. Sporo pisze o powojennym Berlinie. Jest to lektura ciekawa, dzięki niej dowiemy się, z jakimi problemami ludność niemiecka zmagała się w tytułowych „czasach wilka” i latach po nich następujących, oraz jak te problemy starała się (najczęściej skutecznie) rozwiązywać. Głównie były to nw. sprawy.
 Odgruzowywanie miast zniszczonych bombardowaniami lotniczymi i walkami frontowymi. Z konieczności zajmowały się tym przede wszystkim kobiety, byli prominenci systemu nazistowskiego (ci przymusowo) oraz jeńcy pozostający w alianckiej niewoli, jeśli byli zgrupowani w pobliżu.
 Nierównowaga demograficzna – niedobór mężczyzn młodych i w sile wieku, którzy albo polegli, albo jeszcze przebywali w niewoli. Ci powracający z niej byli często kalecy fizycznie, wygłodzeni, wypaleni psychicznie i nie zawsze nadawali się do podjęcia nowego, energicznego życia codziennego.
 Brak dachu nad głową. Trzeba go było zapewnić mieszkańcom zniszczonych budynków oraz kliku milionom niemieckich uchodźców i wysiedleńców ze wschodu. Przy czym rodacy absolutnie nie kwapili się z przyjmowaniem tych drugich do swoich mieszkań i domów, nawet jeśli dysponowali większą powierzchnią. Ponadto na terenie pokonanych Niemiec jeszcze przez pewien czas kwaterowali liczni byli cudzoziemscy robotnicy przymusowi oraz uwolnieni więźniowie obozów koncentracyjnych.
 Bardzo odczuwalny brak żywności, opału, także innych artykułów pierwszej potrzeby i sprzętu domowego. Harald Jähner obrazowo, podając przykłady, przedstawia sposoby nielegalnego radzenia sobie ludności z tymi problemami (szaber, kradzieże, czarny rynek).
 Duża przestępczość w pierwszych powojennych miesiącach, m.in. ze strony żądnych zemsty, uwolnionych cudzoziemskich robotników przymusowych i byłych więźniów obozów koncentracyjnych (kradzieże, napady rabunkowe).
 Problemy ekonomiczne. Wzrost przedsiębiorczości, rozwój przemysłu i handlu nastąpił dopiero po reformie walutowej w 1948 roku. Wcześniej preferowanym środkiem płatniczym były papierosy. Autor przedstawia też niektóre powojenne kariery, m.in. Beate Uhse, byłej pani kapitan Luftwaffe, która działalność gospodarczą rozpoczęła od wydawania i dystrybucji elementarnego poradnika antykoncepcji, z czasem stając się potentatem w branży porno.
Harald Jähner pisze również o zachodzących w społeczeństwie niemieckim przemianach obyczajowych, światopoglądowych, zmianach kulturowo-cywilizacyjnych. Wiele uwagi poświęca rozliczeniom z wojenną, zbrodniczą przeszłością i ustosunkowaniu się do nich przeciętnych Niemców. Ciekawie prezentuje sylwetki przedwojennych antyhitlerowskich emigrantów, teraz reemigrantów przybyłych po wojnie do ojczyzny. Wypada również podkreślić, iż niemiecki autor, opisując tużpowojenne krzywdy, prześladowania swoich rodaków, wyraźnie wskazuje tego przyczynę – explicite wymienia niemieckie zbrodnie i ich rozmiar, czym tłumaczy (choć nie usprawiedliwia) późniejsze, niekontrolowane zachowanie alianckich żołnierzy. Jako swego rodzaju fenomen Jähner wskazuje fakt braku ruchu oporu w powojennych Niemczech – w rażącym przeciwieństwie do innych państw europejskich, które po klęskach w latach 1939-1941 znalazły się pod okupacją niemiecką. Osławiony Werwolf, którego tak obawiali się alianci, okazał się efemerydą i zakończył istnienie z dniem bezwarunkowej kapitulacji sił zbrojnych III Rzeszy. Autor nadmienia też, iż rozpoczęcie wkrótce zimnej wojny zmniejszyło niemiecką udrękę – ZSRR i mocarstwa zachodnie zaczęły bowiem w swoich strefach okupacyjnych zabiegać o pozyskiwanie sojuszników. Książkę wzbogaca interesująca dokumentacja fotograficzna.
Na zakończenie, żeby także coś pogrymasić, wskazuję błąd edytorski na str. 94 w wierszu 7 od góry. Gęstość zaludnienia kraju podaje się w liczbie osób na kilometr kwadratowy, a nie na metr kwadratowy, jak tam napisano.
PS. Osoby zainteresowane tytułową tematyką mogą sięgnąć również po książki, których autorkami/autorami są:
 Helene Plueschke, Esther von Schwerin, Ursula Pless-Damm – książka pt. „Wypędzone”,
 Niclas Sennerteg – książka pt. „Zemsta Stalina 1944-1945”,
 Keith Lowe – książka pt. „Dziki kontynent. Europa po II wojnie światowej”,
 Bruno Sutkus – książka pt. „Snajper. Z frontu wschodniego na Syberię”
- opisane już wcześniej na blogu (recenzje do odszukania w katalogach). O sytuacji w radzieckiej strefie okupacyjnej i późniejszej NRD opowiada też Anne Applebaum w książce pt. „Za żelazną kurtyną. Ujarzmienie Europy Wschodniej 1944-1956”, też tu zrecenzowanej.