storczyki

[marcins]

Basiu forma ochrony zależy od obiektu np. jesli ochronie ma podlegać łąka lub murawa kserotermiczna ta należy stosować ochronę częściową z zabiegami gwarantującymi utrzymanie tych fitocenoz. Natomiast jeśli ochronie ma podlegać fragment lasu o charakterze puszczańskim wraz z naturalnymi procesami przyrodniczymi to najwłasciwsza forma ochrony bedzie ochrona bierna przy zachowaniu odpowiedniej wielkosci rezerwatu. Rezerwat taki musi mieć odpowiednia wielkość by zapewnić odpowiednie warunki organizmom przywiazanym do różnych faz rozwojowych. Każdy starodrzew kiedys przestaje być starodrzewem. Aby zapewnić ciągłość warunków wystepowania poszczególnych gatunków ochrona musza być objęte wszystkie fazy rozwojowe. Dla różnego typu lasów ta minimalna wielkość rezerwatu, który ma skutecznie chronić jego różnorodność przyrodnicza jest inna. Zależy to od procesów, które zachodza wewnątrz oraz naturalnej dynamiki konkretnego ekosystemu lesnego.

[marcins]

A miało być o storczykach

[Basia Z.]

Rezerwat taki musi mieć odpowiednia wielkość by zapewnić odpowiednie warunki organizmom przywiazanym do różnych faz rozwojowych. Każdy starodrzew kiedys przestaje być starodrzewem. Aby zapewnić ciągłość warunków wystepowania poszczególnych gatunków ochrona musza być objęte wszystkie fazy rozwojowe. Dla różnego typu lasów ta minimalna wielkość rezerwatu, który ma skutecznie chronić jego różnorodność przyrodnicza jest inna. Zależy to od procesów, które zachodza wewnątrz oraz naturalnej dynamiki konkretnego ekosystemu lesnego.

Miałam okazję być kiedyś w takim słowackim rezerwacie w rejonie Czarnego Balogu (W Rudawach Słowackich).
Rezerwat nazywa się Dobročský prales i jest pod ścisłą ochroną od roku 1913. Od tego czasu po prostu zupełnie nic się tam nie robi.
Zacytuję:

Powierzchnia rezerwatu wynosi ponad 49 ha. Chroniony jest pierwotny ekosystem górskiego lasu mieszanego. Dominujące gatunki drzew to jodła, świerk i buk, oprócz tego występują jawor, wiąz i jesion. W rezerwacie znajdują się drzewa we wszystkich stadiach wzrostu, przez co można obserwować pełny cykl rozwoju lasu. Taki cykl trwa około 400 lat, aby zatem móc go obserwować w pełni – las musi być całkowicie chroniony co najmniej od 400 lat. Największym drzewem rezerwatu była 500 letnia jodła powalona przez huraganowy wiatr w roku 1964. Miała 56 m wysokości i 193 cm średnicy pnia, ważyła 38 ton. Fragmenty jej pnia zostały do dziś zachowane.

Nie mam pojęcia czy te 49 ha to dużo czy mało dla tego typu lasu, ale wg mnie Słowacy robią ciekawy eksperyment.
Drugi taki rezerwat jest w Górach Kremnickich, ale tam nie byłam.

Znowu zacytuję:

Badinsky prales jest jednym z najstarszych rezerwatów przyrody na terenie Słowacji. Rezerwat istnieje tu na ponad 30 ha od roku 1913. Chroniony jest dolnoreglowy las bukowy z współwystępującą jodłą, jaworem, jesionem i wiązem. Charakterystyczne dla dziewiczego lasu jest występowanie w nim drzew we wszystkich stadiach rozwoju – od młodych drzew aż po gnijące pnie. W lesie rosną jodły mające od 350 do 400 lat oraz ponad 200 letnie buki. W roku 1947 huraganowy wiatr powalił 6 ha lasu we wschodniej części rezerwatu. Teren ten stał się naturalnym poligonem badawczym – badane jest jak na wiatrołomie odradza się młody las. Tereny zarastane są w pierwszej kolejności przez wierzby, osiki i brzozy. W następnym stadium porastają je młode buki, jawory i jodły, obecnie już widać że las odnowił się całkowicie samodzielnie.

Ten cytat pochodzi z roku 2003 i może już być nieaktualny, bo coś mi się obiło o uszy, ze w czasie "kalamity" znów została tam powalona część lasu.

Pozdrowienia

Basia

P.S. Widzę ze jest już całkiem OT. Jeśli można to proszę aby zmienić tytuł na coś o lasach i przenieść z działu technicznego do działu OT.

[Duch_]

A myślałem, że poczytam o storczykach. Ale jestem naiwny.A tu jak zwykle bicie piany:(

[Krysia]

ale bardzo konstruktywne;-)
tylko dlaczego w dziale technicznym

[marcins]

Kontynuując tą nie tyczącą się storczyków dyskusję nazywaną biciem piany odniosę się do Słowackich pralesów. Był sobie kiedyś taki pan o nazwisku Zlatnik, który badał dynamikę drzewostanów naturalnych na Słowacji i założył w 30 latach XXw. sieć rezerwatów obejmujących tzw. pralesy w granicach dawnej Czechosłowacji (coś o pralesach na Ukrainie: http://lesprace.silvarium.cz/content/view/1074/108/).Te rezerwaty istnieją do teraz równiez na ukraińskim Zakarpaciu. Najbliższy graniczący z polskimi Bieszczadami to rezerwat Stużica na Ukrainie i Słowacji. Dynamikę lasów karpackich opisał niejaki Korpel. Dla chcących zgłębić tajniki tej wiedzy polecam polska książkę "Nowoczesne metody gospodarowania w lasach górskich" - część drugą, której autorem jest prof. Andrzej Jaworski lub oryginalne prace Korpela.

Dla lasów dolnoreglowych dolną granicę pow. rezerwatu ocenia się na min. 20-50 ha przy założeniu, że jest on otoczony terenami leśnymi.

Wątek biegnie własnymi scieżkami i najlepiej chyba przenieść go jako nie związany stricte z Bieszczadami na zasłużone miejsce.

[marcins]

Dla zainteresowanych trochę informacji o pralesach na Słowacji:

Zoznam pralesovitych rezervacii na Slovensku (Korpel 1989,
aktualizovane):

* 1. NPR Koprova dolina
* 2. NPR Kovacovske kopce - juh
* 3. NPR Belianske Tatry
* 4. NPR Klacianska Magura
* 5. PR Raselinisko Bol
* 6. NPR Sur
* 7. PR Velky Lel
* 8. NPR Boky
* 9. NPR Bujanov
* 10. NPR Kasivarova
* 11. NPR Kokosovska dubina
* 12. NPR Suchy
* 13. PR Male Brdo
* 14. NPR Sitno
* 15. PR Kocurova
* 16. NPR Sivec
* 17. PR Dranec
* 18. NPR Harmanecka tisina
* 19. NPR Havesova
* 20. NPR Komarnicka jedlina
* 21. NPR Vihorlatsky prales
* 22. NPR Magura
* 23. NPR Maly Milic
* 24. NPR Marocka hola
* 25. NPR Oblik
* 26. NPR Plasa
* 27. NPR Rostun
* 28. NPR Jaraba skala
* 29. NPR Rozok
* 30. NPR Simonka
* 31. NPR Velky Milic
* 32. NPR Vozarska
* 33. NPR Badinsky prales
* 34. PR Cierna Lutisa
* 35. NPR Klak
* 36. PR Mokra
* 37. NPR Kysel
* 38. NPR Sokol
* 39. NPR Dobrocsky prales
* 40. NPR Stuzica
* 41. NPR Velky Javornik
* 42. NPR Hroncecky grun
* 43. NPR Juranova dolina
* 44. NPR Klenovsky vepor
* 45. PR Korbelka
* 46. NPR Kornietova
* 47. NPR Kundracka
* 48. NPR Lysec
* 49. NPR Lubietovsky Vepor
* 50. NPR Mala Stozka
* 51. NPR Padva
* 52. NPR Pod Latiborskou holou
* 53. NPR Chleb
* 54. NPR Rozsutec
* 55. NPR Rumbare
* 56. NPR Sramkova
* 57. NPR Turkova
* 58. NPR Velka Branica
* 59. NPR Velka Stozka
* 60. NPR Vtacnik
* 61. PR Bacusska Jelsina
* 62. NPR Cierny Kamen
* 63. NPR Dumbier
* 64. NPR Janosikova kolkaren
* 65. NPR Javorova dolina
* 66. NPR Babia hora
* 67. NPR Kotlovy zlab
* 68. NPR Ohniste
* 69. NPR Osobita
* 70. NPR Pilsko
* 71. NPR Ticha dolina
* 72. NPR Polana nad Detvou
* 73. NPR Skalna Alpa
* 74. NPR Batizovska dolina

Vysvetlivky:

NPR - narodna prirodna rezervacia

PR - prirodna rezervacia

Vegetacne stupne v karpatskej oblasti (Zlatnik, 1978 ):

1. dubovy
2. bukovo - dubovy
3. dubovo - bukovy
4. bukovy
5. jedlovo - bukovy
6. smrekovo - bukovo - jedlovy
7. smrekovy
8. kosodrevinovy
9. alpinsky
10. subnivalny (len vo Vysokych Tatrach)

Potencialna prirodna vegetacia (Zlatnik, 1976):

Prales (skutocne nedotknuty les, panensky les), ktory este
existuje v komplexoch borealnych lesov na Sibiri a
v Kanade.

Prirodny les pralesoviteho vzhladu s druhovym zlozenim,
priestorovou a vekovou strukturou pralesa. Nenesie
poznatelne stopy ludskych zasahov a vznikol po stredovekej
"vyberkovej" tazbe v horskych, malo pristupnych lesoch,
vyuzivanych na drevene uhlie (stopy po milach) a na
salajkovy popol (na potas). Vacsie odchylky od pralesa ma
poruseny prirodny les.

Prirodzeny les ma prirodne druhove zlozenie (nie vsak
strukturu), je spravidla viac - menej rovnoveky, ma
prirodzene vzajomne ekologicke vztahy drevin a je schopny
sa samovolne (prirodzene) obnovovat vo svojom zlozeni.
Moze byt autochtonny, tvoreny drevinami povodnymi v uzemi
a v type, autochtonne - alochtonny, tvoreny drevinami na
lokalite povodnymi i nepovodnymi, pochadzajucimi zo sirsej
oblasti, pripadne zo zamoria, avsak svojou ekologickou
konstituciou sa chovajucimi v sucasnom subore drevin ako
prirodzena a prirodzene sa obnovujuca zlozka.

Neprirodzeny les (kultura) tvoreny drevinami stanovistne
nezodpovedajucimi, ktore do urcitej miery menia podu a
vyzaduju umelu obnovu.

LITERATURA:

* AMINOFF, F.: Urwalder in Schweden. Forstwiss.
Centralblatt, 1950, 5, 289 - 299.
* BALASA, G.: Praveke osidlenie stredneho Slovenska.
Osveta, Bratislava 1960, 113 s.

* BARTAK, J.: Z minulosti statneho lesneho hospodarstva
v okoli Banskej Bystrice a Starych Hor. Banska
Bystrica 1929, 207 s.

* BASELER, J.: Urwaldprobleme Nordanatolien. Mitt. Aus
dem Institut f. auslandische Forstwirtschaft Tharandt
1932, 2, 168 s.

* CLEMENTS, F. E.: Nature and structure of the climax.
Yournal of Ecology, 1936, 24, 35 - 48.

* DIETERICH, H. a kol.: Urwald von morgen. Stuttgart
1970, 174 s.

* DYRENKOV, S. A.: Struktura i dinamika jelovych
drevostojev lesov jevropejskogo severa. Zb.
naucno-issl. rabot po les. chozj., Leningrad, 1971,
13, 106 - 120

* DZAPARIDZE, T. M., URUSADZE, T. F.: Osobennosti
devstvennych jelnikov Gruzii. Tbilisi 1973, 97 s.

* FROHLICH, J.: Urwaldpraxis. Radebeul u. Berlin, 1951,
200 s.

* HARTMANN, F.: Waldbau der naturlicher Ordnung Osterr.
Vierteljahresschr. F. d. Forstwewsen, 1953, 3, 261 -
273

* HILLGARTER, F. W., Waldbauliche und ertragskundliche
Untersuchungen im subalpinen Fichtenurwald Scatle.
Brigels, Diss. Nr. 4619 ETH Z?rich 1971, Beith. Z.
Schweitz Forstver., 1971, 48, 80 s.

* HOLUBCIK, M.: Chranene uzemia ako objekty udrzania a
zachovania genetickeho materialu pre slachtenie
lesnych drevin. Csl. ochrana prirody, 6, 1968, 55 -
70.

* HUSE, S.: Strukturformer hos urskogbestand i ? - vre
Pasvik. Meld. Norges Landbruksh?gskole, 1965, Vol.
44, 31, 81 str.

* KRAMARIK, J.: Chranene uzemia prirody SR, mapa 1: 500
000, 1996

* ILA, B.: Magyarsag es nemzetiseg - G?m?r megye.
Budapest 1944, zv. III.

* KNAUZ, N.: Monumenta ecclesia Strigoniensis.
Strigonii 1879, zv. I.

* KADLEC, K.: Valasi a valasske pravo. Praha 1916.

* KORPEL, S.: Prispevok k studiu pralesov na Slovensku
na priklade Badinskeho pralesa. Lesnicky casopis,
1958, 6, 349 - 385.

* KORPEL, S.: Pralesy Slovenska, Vydavatelstvo SAV -
Veda, Bratislava 1989, 329 s.

* KORPEL, P.: Z dejin stredneho Pohronia a jeho
lesnictva. Zbornik prac Lesnickeho, polovnickeho a
drevarskeho muzea. Obzor, Bratislava, 1968, 5, 19 -
94.

* KOROSI, J.: Megyei monografiak I. Zolyom varmegye.
Budapest 1905.

* LEIBUNDGUT, H.: Uber Zweck und Methodik der Struktur
und Zuwachsanalyse von Urwaldern. Schweiz. Zeitschr.
f. Forstwesen, 1959, 3, 111 - 124

* LEIBUNDGUT, H.:Uber die Dynamik europaischer
Urwalder. Allg. Forstzeitschr., 1978, 24, 686 - 690.

* MALYUSZ, E.: Turoc megye kialakulasa. Budapest 1922.

* MALEK, J.: Poznamky k pojeti puvodni, prirodni a
prirozene skladby lesu. Acta musei silesiae. Slezske
museum Opava, ser. C, 1965, 4, 92 - 99.

* MAYER, H.: Das Fichten - Naturwaldreservat
Rauterrigel am Eisenhut bei Turrach. Centralblatt f.
d. Gesamte Forstwesen, 1967, H. 2 - 6, 279 - 307

* MAYER, H.: Der Urwaldrest Neuwald beim Lahnsattel.
Cbl. Ges. Forstw., 1972, H. 3, 147 - 190.
* MAYER, H.: Gebirgswaldbau-Schutzwaldpflege. Stuttgart
1976, 436 s.
* MAYER, H.: Uber die Bedeutung der Urwaldforschung fur
den Gebirgswaldbau. Allgem. Forstzeitschr., 1978, 24,
691 - 693.

* MAYER, H., NEUMANN, M., SOMMER, G.: Bestandesaufbau
und Verjungungsdynamik unter dem Einfluss naturlicher
Wilddichten im kroatischen Urwaldreservat Corkova ,
Plitvicer Seen. Schweiz. Zeitschr. F. Fortwesen,
1980, 1, 45 - 70.

* MEDVECKY, K.: Detva. Monografia. Ruzomberok 1905.

* MLINSEK, D.: Rast in sposobnost reagiranja pragozdne
bukve. Zbornik Biotehn. Fakult. Univerz., Ljubljana
1967, 63 - 79.

* MULDER, D.: Struktur, Verjungung und Wuchspotential
einiger kalifornischer Waldtypen. Schriftenreihe d.
Forstl. Fak. D. Univ. Gottingen, 1963, 33 115 - 125.

* PELISEK, J.: Pudy boubinskeho pralesa a jeho okoli
v oblasti Sumavy. Lesnictvi, 1958, 1, 21 - 38.

* PINTARIC, K.: Urwald in Jugoslawien. Schweitz.
Zeitschr. f. Fortwesen, 1959, 3, 16 - 168.

* PRIESOL, A.: Kmenove analyzy jedle a smreka
z Dobrocskeho pralesa. Zbornik VSLD, Zvolen, 1965, 2,
7, 6 - 32.

* PRUSA, E.: Potreba a intenzita rekonstrukcnich zasahu
v chranenych uzemich s ruznym stupnem zmen
prirozeneho stavu. Csl. ochrana prirody 1968, 6, 141
- 150.

* RATKOS, P.: Banskobystricke banictvo za feudalizmu.
Zbornik "700 rokov Banskej Bystrice", Martin 1955.

* RUBNER, K.: Grundlagen des naturnahen Waldbaus in
Europa. Forstwiss. Centralblatt, 1968, 1, 8 - 36

* SCHENCK, C. A.: Der Waldbau des Urwaldes. Allgem.
Forst - u. Jagdzeitung, 1924, 3, 377 - 388.

* SMAGLJUK, K. K.: Devstvennyje lesa Ukrainskich
Karpat. Lesovedenije, 1969, 6, 68 s.

* STROHMAYER, G.: Die Bedeutung mittel - und
osteuropaischer Urwaldgebiete fur die forstgenetische
Grundlagenforschung. Allg. Forstzeitschr., 1961, 44,
1473 - 1478.

* SVOBODA, P.: Zivot lesa. Praha 1952, 895 s.

* SALY, R.: Vyskum podneho prostredia vybranych
statnych prirodnych rezervacii na Slovensku. Zav.
sprava vyskum. ulohy c. VI-3-6/1a, LF VSLD Zvolen,
1980, 118 s.

* SAFAR, J.: Proces pomladivanja jele i bukve u
hrvatskim prasumana. Sumarski list, 1953, sv. 16, 1 -
9.

* TAGANYI, K.: Magyar erdeszeti okleveltar. Budapest
1896, zv. I.

* TIRZIU, D.: P!durile pluriene naturale ca "p!duri
climax" si importanta lor pentru fundamentarea
m!suliror silvotehnice. Rev. P!durilor, 1973, 2, 106
- 110.

* VINCENT, G.: Vyber a slechteni v lesnim hospodarstvi.
Praha 1962, 178 s.

* VINS, B.: Studium struktury a vyvoje porostu. Prace
VUL CSR, 1956, sv. 10, 41 - 75.

* WAGNER, CH.: Lehrbuch der theoretischen
Forsteinrichtung. Berlin 1928.

* WECK, H.: Entwicklungsstufen und Gefugetypen von
Baumbestanden. Forstwiss. Centralblatt, 1956, 1/2,
108 - 114

* WECK, J.: Waldgefugetypen. Allg. Forstzeitschr.,
1975, 17, 355 - 356

* WENZEL, G.: Fuggerek jelentosege Magyarorszag
tortenetebe, Budapest 1876.

* Zakon NR SR c. 287/1994 Z.z. o ochrane prirody a
krajiny

* Prehled skupin typu geobiocenu puvodne lesnich a
krovinnych v CSSR. Zpravy Geografickeho ustavu CSAV,
Brno 1976, roc. 13, c. 3 - 4, s. 55 - 60

* ZLATNIK, A.: Lesnicka fytocenologie. SZN 1978, Praha,
495 s.

* ZLATNIK, A.: Vyznam trvalych lesnych vyskumnych ploch
a rezervacii pre lesnicku vedu a prax. Les, 1959, 212
- 216

* ZUKRIGL, K., ECKHART, G., NATHER, J.:
Standortskundliche und waldbauliche Untersuchungen in
Urwaldresten der niederosterreichischen Kalkalpen.
Mitt. FBVA - Marianbrunn, 1963, 62, 244 s.

[marcins]

Coś o powierzchni rezerwatów leśnych (tekst angielski i streszczenie słowackie):http://www.cazv.cz/2003/JFS8_03/Les%2008_Vacek.pdf

[marcins]

Jeszcze coś o ochronie pralesów na Ukrainie autorstwa profesora Stojko (jakieś jego artukuły były w Rocznikach Bieszczadzkich) (w języku rosyjskim):http://ecoforum2.narod.ru/hem3s/stoyko.htm

[Basia Z.]

Dla zainteresowanych trochę informacji o pralesach na Słowacji:

O, dziękuję za obszerne informacje.
Nie sądziłam że tych "pralasów" jest aż tyle.

Miałam okazję być w kilkunastu z wymienionych w tym słowackim spisie rezerwatów (a raczej obok, bo tylko przechodziłam szlakiem) i okiem laika nie ma tam nic specjalnie ciekawego - po prostu las.
Tyle ze już "na oko" bardzo dziki i pierwotny. Ogromne poduchy mchów, stare spróchniałe drzewa.

Nie sadziłam jednak ze mają one status "Pralasów" bo czytałam tylko o dwóch takich lasach, o których napisałam wyżej (a może najbardziej istotne jest to, że te dwa są najstarsze ?)

Sądzę, że słowackie określenie "pralas" to po prostu oznacza "las pierwotny".

Coś jak nasze rezerwaty "Romanka" lub "Oszast".

* 62. NPR Cierny Kamen
* 68. NPR Ohniste
* 69. NPR Osobita
* 73. NPR Skalna Alpa

Te powyższe rezerwaty - to np. również rezerwaty flory porastające skały wapienne, nie tylko las.

Pozdrowienia

Basia