Sieć triangulacyjna w Bieszczadach czyli: słupki, trangule i metalowe dzyngle

[Marcin]

W tym temacie jestem laikiem (czy jest na sali geodeta/tka?). Wiem tylko tyle co wyczytałem w necie... Jak to jest z tymi trangulami i jak to jest z tymi słupkami? Zauważyłem że trangule stawiane były na szczytach nieco bardziej odkrytych (wokół Zalewu Solińskiego jest ich sporo np.: Korbania, Kiczera, Paraszczakówka...) natomiast słupki stawiane są już głównie na szczytach zalesionych. Jak przedstawia się ta tzw. "sieć trójkątów" w Bieszczadach? czy jest dostępna jakaś mapa? W jakim czasie były stawiane te słupki? Ten najstarszy punkt pomiarowy jest chyba na Wielkiej Rawce... Czy słup na Chryszczatej jest punktem geodezyjnym czy tylko rdzeniem wieży obserwacyjnej? Na jakich górach stoją do tej pory słupki...? czy ciągle się z nich korzysta? czy mapy satelitarne nie potrzebują już starszej sieci trangulacyjnej? Czym różnią się wysokie słupki (zdj. 2) od niskich słupków (zdj. 4)? Co oznacza ta strzałka na dużym słupku (zdj. 1)? Jeżeli chodzi o "metalowe dzyngle" - nie znam ich prawidłowej nazwy - to występują również na ciekawych obiektach np.: na Kibakowej Kapliczce, na niektórych mostach i budynkach... w jaki sposób one służą geodetom?

Nie na każdej górze stoją punkty geodezyjne więc myśle że warto w tym wątku stworzyć galerie tych obiektów...
1. Czereśnia
2. Jeleniowaty
3. Chryszczata
4. Magura 884
5. Łopiennik

[Darkowski]

"metalowe dzyngle"

To są oczywiście repery. Ustawiane na punktach wysokościowych.

[marcins]

Specjalistą nie jestem, ale z tego co wiem to sieć pomiarów triangulacyjnych była tworzona za czasów zaborów czyli w Bieszczadach za panowania Austrowęgier. Na podstawie funkcji trygonometrycznych określano odległości pomiędzy punktami - np. wybitnymi i z dala widocznymi szczytami. Niektóre odległości były mierzone specjalnymi stalowymi taśmami, a później na podstawie pomiarów kątów wyliczano resztę odległości.

Repery to punkty o znanych współrzędnych geograficznych od których można rozpoczynać pomiary geodezyjne.

Sieć triangulacyjna nie ma chyba wiele wspólnego z reperami.

Na niektórych szczytach stoją charakterystyczne trójnogi, ale również w ich przypadku nie wydaje mi się żeby były one związane z siecią dawnych wież triangulacyjnych.

W podręcznikach do geodezji można o tym poczytać. Geodezję miałem dziesięć lat temu, a jej historia wtedy nie bardzo mnie ciekawiła, więc chyba czas się doedukować przy książce.

[Marcin]

Specjalistą nie jestem, ale z tego co wiem to sieć pomiarów triangulacyjnych była tworzona za czasów zaborów czyli w Bieszczadach za panowania Austrowęgier.

No tak, ale słupki i trangule wyglądają na młodsze (nie licząc tej na Rawce)... Czy była w okresie powojennym jakaś akcja restauracyjna punktów geodezyjnych? jeżeli tak to kiedy?

Na podstawie funkcji trygonometrycznych określano odległości pomiędzy punktami - np. wybitnymi i z dala widocznymi szczytami. Niektóre odległości były mierzone specjalnymi stalowymi taśmami, a później na podstawie pomiarów kątów wyliczano resztę odległości.

Czyli te punkty musiały być w jakiś sposób widoczne. Niektóre słupki postawione są w miejscach mocno porośniętych.

Repery to punkty o znanych współrzędnych geograficznych od których można rozpoczynać pomiary geodezyjne.

Sieć triangulacyjna nie ma chyba wiele wspólnego z reperami.

się człowiek uczy :)

Na niektórych szczytach stoją charakterystyczne trójnogi, ale również w ich przypadku nie wydaje mi się żeby były one związane z siecią dawnych wież triangulacyjnych.

no właśnie... czy te trójnogi wokół Zalewu Solińskiego nie są w jakiś sposób związane z budową zapory...?

[chief]

w geodezji w Polsce wśród państwowych pkt. geodezyjnych mamy 3 klasy: I, II, III.
I klasa jest najdokładniejsza w wyznaczeniu. Punkty te tworzą siec trójkątów w dużej odległości od siebie. Dlatego często były ponad nimi stawiane wierze (często dość wysokie) triangulacyjne aby z daleka były widoczne.
W oparciu o pkt. I klasy dany trójkąt sie zagęszczało pkt. II klasy (mniejsza dokładność), a potem w oparciu o II klasę wyznaczało sie pkt. poligonowe III klasy (nie koniecznie trójkąty, najczęściej w postaci tzw. ciągów).
Pkt III klasy sa w stosunkowo bliskiej odległości od siebie (często wzdłuż głównych dróg).
Czasem te pkt. triangulacyjne są faktycznie w lesie, ale kiedyś mogły ponad ten las wystawać wierze triangulacyjne (przeważnie zdecydowana ich większość juz nie istnieje). Insza sprawa, to w latach wcześniejszych mogło tam nie być lasu.
Punkty triangulacyjne mają współrzędne płaskie i wysokościowe, jednak nie sa reperami (choć w pewnych pomiarach geodeci mogą sie do tych wysokości nawiązywać).
Repery sa to pkt. wysokościowe mające tez swoje klasy dokładności.

[marcins]

Czyli te punkty musiały być w jakiś sposób widoczne. Niektóre słupki postawione są w miejscach mocno porośniętych.

no właśnie... czy te trójnogi wokół Zalewu Solińskiego nie są w jakiś sposób związane z budową zapory...?

Na wielu górach były wieże. Na Czulni, Rawce, Chryszczatej i innych. Wieże te wystawały ponad las. Inna sprawa, że dawniej lesistość bieszczadzkiej krainy była dużo skromniejsza niż obecnie.

Natomiast co do trójnogów to są one w calej Polsce, a nie tylko wokół zalewu. Jeden taki stoi np. na Makówce nad Tarnawą.

[Marcin]

w geodezji w Polsce wśród państwowych pkt. geodezyjnych mamy 3 klasy: I, II, III.
I klasa jest najdokładniejsza w wyznaczeniu. Punkty te tworzą siec trójkątów w dużej odległości od siebie. Dlatego często były ponad nimi stawiane wierze (często dość wysokie) triangulacyjne aby z daleka były widoczne.
W oparciu o pkt. I klasy dany trójkąt sie zagęszczało pkt. II klasy (mniejsza dokładność), a potem w oparciu o II klasę wyznaczało sie pkt. poligonowe III klasy (nie koniecznie trójkąty, najczęściej w postaci tzw. ciągów).
Pkt III klasy sa w stosunkowo bliskiej odległości od siebie (często wzdłuż głównych dróg).
Czasem te pkt. triangulacyjne są faktycznie w lesie, ale kiedyś mogły ponad ten las wystawać wierze triangulacyjne (przeważnie zdecydowana ich większość juz nie istnieje). Insza sprawa, to w latach wcześniejszych mogło tam nie być lasu.
Punkty triangulacyjne mają współrzędne płaskie i wysokościowe, jednak nie sa reperami (choć w pewnych pomiarach geodeci mogą sie do tych wysokości nawiązywać).
Repery sa to pkt. wysokościowe mające tez swoje klasy dokładności.

Czyli te słupki, które stoją wzdłóż drogi Wetlina - Ustrzyki Górne z napisem "P.D." to punkty III klasy...?
Gdzie można dostać dokumentację związaną z stawianiem tych punktów...?

No tak... kiedyś mogły być ponad krzaczorami, ale czy to oznacza że słupki i trangule przestają być miarodajną informacją dla geodetów...?
Czy mapy satelitarne korzystają z tych wcześniejszych pomiarów? Jak weszły mapy na podkładzie satelitarnym wysokość niektórych gór zmieniła się...

[chief]

Czyli te słupki, które stoją wzdłuż drogi Wetlina - Ustrzyki Górne z napisem "P.D." to punkty III klasy...?

jeśli chodzi o te ze zdjęcia, to jest to I lub II klasa, czyli najdokładniejsze. One mają w górnej części punktu taką obudowę metalową z napisami (jak na zdjęciu).
Pkt. III klasy, to kamienie betonowe, najczęściej z rurką/trzpieniem metalowym w środku

Gdzie można dostać dokumentację związaną z stawianiem tych punktów...?

najczęściej w miastach powiatowych w Powiatowych Ośrodkach Dokumentacji Geod. i Kartogr. (składnice materiałów geodezyjnych). Czasem poszczególne gminy same takowe ośrodki prowadzą

No tak... kiedyś mogły być ponad krzaczorami, ale czy to oznacza że słupki i trangule przestają być miarodajną informacją dla geodetów...?
Czy mapy satelitarne korzystają z tych wcześniejszych pomiarów? Jak weszły mapy na podkładzie satelitarnym wysokość niektórych gór zmieniła się...

dalej sa w użyciu, choć metody pomiarowe czasem sie zmieniają. Niestety niektóre ze względu na zarośnięcie sa pomijane.

[Marcin]

Pkt. III klasy, to kamienie betonowe, najczęściej z rurką/trzpieniem metalowym w środku

to takie biegną co kilkaset metrów przez cały Wielki Dział... te z napisem P.D. są podobne do słupków sieci gazowej.

[Marcin]

Być może ten słupek niewiele ma wspólnego z geodezją... Słyszałem jedynie że słupek ten był słupkiem granicznym i miał na swym szczycie jeszcze jakąś "czapkę". Takich słupków w Bieszczadach jest więcej... Prawdopodobnie słupek ten jest żeliwny (dobrze zakonserwowany ropą), wysokość nad ziemią to około 2 m. Część podziemna jest w kształcie ślimacznicy. Pierwsze moje skojarzenie to słupek milowy (kilometrowy)... Nie wiem do końca jaką funkcję ten słupek pełnił, ale wydaje mi się że pamięta co najmniej czasy Austro - Węgier.
Może ktoś z was spotkał się z czymś podobnym, gdzie indziej, a może ktoś z was wie co to...? Słaba jakość zdjęć (spore zachmurzenie i z komórki). Miejsce nie ma znaczenia (nie jest to miejsce pierwotne tego słupka).