Czy retorty jeszcze gdzieś dymią? [wypał, węglarze]

[bertrand236]

17 lipiec tuz przed Rajskiem jadąc z Chrewtu

[marcins]

Dymią u nas, ale część zwinięto. Potwierdzam, że węgiel produkują taniej za wschodnią granicą i dlatego mniej wypałów u nas.

[kufel]

A to przy okazji taka impresja, wiosną w Dolinie Łopienki

W połowie lipca także tam dymili.

[sq5jrv-mario]

Działają na 100% na trasie Cisna-Liszna-Roztoki dwie: jedna zaraz za Liszną, a druga przy zakrętach tuż przed Roztokami.
Są tam od wielu lat.
http://picasaweb.google.com/sq5jrv/B...91631302452962

[skylux]

Potwierdzam, że działają przed Mucznem (widziałem w czerwcu)

[kasia laszlowa]

w Rabem prawie wszystkie wypały sprzątnięte. Jedynie czasem u pana Marcela można ujrzeć jeden dymiący retort

[Barnaba]

Zasiadłem przy piwie u Zbyszka na wypale przy Mucznem. Sytuacja jest niestabilna, raz mu mówią że wypalać, raz że nie... większość podobno na ukrainie teraz wypalają

[Wędrowiec]

dymią gdzieniegdzie na Pogórzu Przemyskim i na Roztoczu

[buba]

i na pogorzu kaczawskim
http://picasaweb.google.com/koza.zza...60981775624722

[czossi]

http://rzeszow.gazeta.pl/rzeszow/1,3...skansenie.html

(moderatorze, popraw, jeżeli to niewłaściwe miejsce )


Węglarze i wypał drewna - już tylko w skansenie

Anna Gorczyca

Do niedawna widok dymiących retort i kręcących się w pobliżu usmolonych ludzi był częścią bieszczadzkiego krajobrazu. Ale powoli odchodzi w przeszłość

Dym śmierdział, a smolarze nie zawsze byli trzeźwi, ale z pewnością byli jedną z atrakcji Bieszczadów. Ekonomia i troska o środowisko spowodowały, że miejsc, w których wypala się drewno, pozostało już niewiele. - To ostatni moment, żeby tę część bieszczadzkiej tradycji zachować. Zastanawialiśmy się, jak to zrobić, i tak zrodził się pomysł stworzenia muzeum - skansenu poświęconego wypałowi drewna - mówi Hanna Bełżecka, prezes Stowarzyszenia Wspierania Inicjatyw Lokalnych w Komańczy "Wilk". Zastrzega, że projekt jest we wstępnej fazie, ale już wiadomo, gdzie skansen mógłby powstać. Idealnym miejscem jest plac przy dawnym składzie leśnej kolejki w Smolniku. Tu mogłyby stanąć retorty, mielerze. Może uda się zdobyć typowy barak - taki, w jakim mieszkali węglarze? - Raz w roku można by organizować pokazowe wypały drewna - dodaje Bełżecka.

Stowarzyszenie będzie się teraz starało o pieniądze na realizację pomysłu. - Będziemy pisać wnioski o granty z różnych funduszy. Pewnie muzeum będzie powstać etapami, ale chcemy zacząć jak najszybciej.

Teren, na którym mogłoby powstać, należy do Lasów Państwowych. - Stowarzyszenie jeszcze nie wystąpiło z oficjalnym wnioskiem o użyczenie czy dzierżawę, ale nie sądzę, żeby dyrektor był przeciwny. Nie mamy muzeum poświęconego leśnictwu, zawodom leśnym, pomysł stworzenia muzeum poświęconego wypałowi drewna jest bardzo dobry - mówi Edward Marszałek, rzecznik Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie.

Węglarze - lub inaczej smolarze - pojawili się w Bieszczadach w latach 60. XX wieku. - Każdy, kto przed ćwierć wiekiem wędrował przez Bieszczady, musiał natknąć się w dolinach na dymiące stosy drewna, czyli mielerze. Budowa stosu trwała kilka dni w zależności od kubatury, ta zaś wahała się od 50 do ponad 100 m sześc. drewna. Do wchodzenia na taki stos niezbędna była drabina. Po zakończeniu budowy konstrukcji następował rytuał jej zapalania. W Bieszczadach czyniono to zazwyczaj od góry, zapalając ognisko na samym wierzchołku, tak by ogień, obejmując łatwopalne trzaski i suchy chrust, przedostał się do wnętrza. Gdy ogień dobrze już buzował we wnętrzu, okrywano wierzchołek mielerza darnią i ziemią, tłumiąc w ten sposób płomień. Następnie szybko uzupełniano drewnem wypaloną lukę i przykrywano warstwą ziemi. Teraz następował czas właściwego wypalania, które trwało 7-10 dni. Węglarze, nadzorując czynny mielerz, jednocześnie układali drewno na innym, by zapewnić ciągłość pracy - opowiada Marszałek.

Przy mielerzach można było spotkać ludzi, którzy uciekali w Bieszczady przed rodziną, obowiązkami, czasem także przed płaceniem alimentów czy odsiadką. To oni byli bohaterami opowieści o tym, jak smolarz potrafi się bawić. Po wypłacie wchodzili do knajpy i wychodzili z niej, gdy przepili ostatnie pieniądze. A razem z nimi bawili się miejscowi i turyści.

W latach 80. mielerze zostały wyparte przez stalowe retorty, które były bezpieczniejsze i pozwalały wypalić więcej drewna. W latach 90. wyrastały jak grzyby po deszczu w całych Bieszczadach. Do roku 2000 w 14 nadleśnictwach w Bieszczadach, Beskidzie Niskim i na Pogórzu (teren RDLP Krosno) działały 43 firmy zajmujące się zwęglaniem drewna, a w ich bazach dymiło 467 retort. Przy zwęglaniu drewna pracowało ponad 300 osób - informuje rzecznik.

Koniec retort w Bieszczadach zaczął się w 2000 roku. Jak mówią ludzie z tamtych terenów, wtedy dym z retort dał się bardzo we znaki grupie posłów wypoczywających w jednym z gospodarstw agroturystycznych. Teraz na stawianie retort nie pozwalają także przepisy Natury 2000. - Oprócz węgla drzewnego w czasie suchej destylacji drewna uzyskiwano kiedyś także smołę drzewną, potaż czyli węglan wapnia, dziegieć. Żyją jeszcze ludzie, którzy potrafią pokazać, jak to się robi. Warto skorzystać z ich pomocy i pokazać to w muzeum - dodaje Marszałek.

Źródło: Gazeta Wyborcza Rzeszów