Chodźcie dopóki macie światłość...

[Dlugi]

Korzystając z zapowiadanej na sobotę pięknej pogody postanowiłem już poszukać jesieni w Bieszczadach aby nie okazało się jak w zeszłym roku, że zamiast jesieni znalazłem zimę. Inspiracją do wędrówki był przeczytany w ostatnich (mam nadzieję że jednak nie) "Skarbach Podkarpacia" artykuł Szymona o Balnicy. Popatrzyłem na mapę jak by tu zapętlić trasę i przypomniałem sobie o relacji Kusto z położonej niedaleko Hyrlatej i jej połoninkach. Tak więc trasa została zmieniona a Balnica jeszcze poczeka.
Poprzedniego dnia przyglądam się o której zaczyna dnieć a o której ściemniać - wychodzi na to że mam pełne 12h na wędrówkę. Rano pobudka jeszcze przed nastawionym budzikiem (pewnie z wrażenia ), oporządzam się i psa, którego mimo 2 możliwych problemów postanawiam jednak zabrać - strasznie litościwie w oczy patrzył jak już zobaczył plecak. Jednym z powodów był nakaz prowadzenia psa na smyczy i w kagańcu (kagańca szczególnie nie lubi) w parku Połoniny a drugi problem już po "naszej", polskiej stronie - dowiedziałem się że dokładnie tydzień wcześniej teren po którym zamierzałem się poruszać został "zbombardowany" szczepionkami na lisy (na wiosnę złapał takie 2 i lekko odchorował). Tydzień to trochę mało ale uzyskałem też informacje że w tygodniu były deszcze z ostatnim z czwartku na piątek więc miałem nadzieję, że szczepionki albo zostały zjedzone albo ich zapach spłukany.
Na zewnątrz dość mocno wieje (ach, te sławne "dukielskie wiatry"), mam nadzieję że w Bieszczadach będzie spokojnie. Jadę jak zawsze "dolną" drogą przez Moszczaniec. Tam między Moszczańcem a Wisłokiem pierwsza przygoda - jest tam dość mocny zakręt z górki, coś mnie tknęło aby zwolnić. W połowie zakrętu widzę sarnę na drodze, omijam ją tym łatwiej że wygląda na całkiem oszołomioną. Wyjeżdżając już na prostą widzę dostawczaka na awaryjnych. Zatrzymuję się i dowiaduję że właśnie przed chwilą miał kolizję z sarną, samochód nie nadaje się do dalszej jazdy, światła i chłodnica rozwalona. Na szczęście kierowca cały, pomocy nie potrzebuje więc ruszam dalej jednak już o wiele spokojniej - GPS pokazuje mi czas przybycia na miejsce startu akurat na początek świtu więc nie mam co się spieszyć. Po drodze zatrzymuję się jeszcze na przełęczy pod Matragoną i w porannym świetle oglądam Smerek i przyległości.
Zjeżdżam do Żubraczego, parkuję przy drodze i wpierw wyruszam w poszukiwaniu dojścia do cmentarza który jest a jakoby go nie było. Udaje mi się znaleźć dojście do niego, nikt na mnie nie krzyczy i po chwili już jestem przy grobie księcia. Okazuje się że teraz ma 2 nagrobki - stary nagrobek, który leżał w trawie też jest teraz postawiony. Idę jeszcze na grób Janusza - widać że zadbany.
Schodzę do drogi i nią udaję się do miejsca, gdzie wg zdjęć lotniczych powinna być droga w kierunku grzbietu Hyrlatej. Po drodze jeszcze muszę przejść przez Solinkę, mostku nie ma ( ) więc trzeba zzuć buty i przejść w bród. Ciągnę się w górę, tętno zaczyna szaleć. Po chwili na drzewach przy drodze znajduję oznakowania szlaku wyznaczonego z Cichej Wody na Hyrlatą - pokrywa się ze śladem jaki mam w GPS-ie. Dochodzę na grzbiet, tam dopiero znów daje o sobie znać zimny wiatr z południa - wcale się nie uspokoił. Tym razem jestem już przygotowany i pewnie nawet mała zadymka śnieżna nie przerwała by mi wędrówki. W każdym bądź razie czapka na głowie jest a rękawiczek nie wyciągam tylko dlatego, że nie chce mi się ściągać plecaka. Wędruję dalej grzbietem ciągle trzymając się szlaku aż wyprowadza mnie na skraj Wielkiej Polany z jednoczesnym ostrzeżeniem że zaraz mogę zostać zastrzelony!!! Śpiewać nie umiem więc tylko groźnie pokasłuje mając nadzieję że ewentualny myśliwy nie weźmie mnie za jelenia na rykowisku.
Na Hyrlatej krzyż z jakże pasującym do mojej dzisiejszej wędrówki cytatem: "Chodźcie dopóki macie światłość aby was ciemność nie ogarnęła".
Wchodzę kawałek w las aby ochronić się od wiatru i zalegam na odpoczynek.
IMGP3690_600.JPGIMGP3693_600.JPGIMGP3694_600.JPGIMGP3695_600.jpgIMGP3697_600.JPGIMGP3698_600.JPGIMGP3701_600.JPGIMGP3704_600.JPGIMGP3706_600.JPGIMGP3710_600.JPG

[joorg]

Korzystając z zapowiadanej na sobotę pięknej pogody postanowiłem ...

Czytając ..dochodzę do przekonania ,że warto rano wcześnie wstać...super się zaczyna, a to pierwsze zdjęcie tuż przed wschodem piękne .
ps. ale masz psa po tych dwóch szczepionkach zaszczepionego na wściekliznę dobrze ,że tak się skończyło.

[Dlugi]

...ale masz psa po tych dwóch szczepionkach zaszczepionego na wściekliznę dobrze ,że tak się skończyło.

W sumie groźnie chyba nie było, odchorował przez dzień i wrócił do sił

Wracając do wędrówki.
Zanim zaległem na odpoczynek jak zawsze poszukałem triangula na szczycie. Na tym kamieniu są wyryte litery T.G.P. - zna ktoś rozwinięcie tego skrótu? Tu należą się wyjaśnienia skąd takie zainteresowanie. Na zdjęciu które dawałem http://forum.bieszczady.info.pl/show...l=1#post137626 jest kamień który był (?) na jednym ze szczytów BN, które na WIG-ówce są oznaczone jako punkt trygonometryczny i taka jest moja teoria rozwinięcia tego skrótu. Aby teorie potwierdzić szukam przy każdej okazji na szczytach podobnych kamieni, jednak do tej pory nie udało mi się takowych znaleźć.
Z polany podszczytowej robię jeszcze zdjęcie Solinki otulonej wkoło lasami. Wyznaczony szlak skończył się na Hyrlatej ale dalej prowadziła dość widoczna ścieżka, która gdzieś za Rosochą zmieniła się w drogę zwózkową. Po chwili orientuję się że to jednak nie jest ta droga którą chciałem zejść do Roztok i decyduje się pochaszczować na południe do tej właściwej. Okazało się, że to był ostatni moment na to - po drodze przechodzę samymi początkami wąwozów strumieni, parędziesiąt metrów niżej musiałbym więcej wysiłku włożyć w pokonywanie tych wąwozów. Znajduję tę drugą drogę i nią schodzę do pierwszego strumienia, który udaje się pokonać po kamieniach. Tam spotykam grupę turystów udających się na Hyrlatą - trochę im zazdroszczę, pogoda zrobiła się piękna, niebieskie niebo pozwala przypuszczać, że będą mieć lepsze widoki Później jeszcze jeden strumień przekroczony po mostku ze słupów betonowych i już jestem w Roztokach Górnych. Hyrlata okazała się nie taka straszna jak myślałem
Czeka mnie podejście droga asfaltową na przeł. Nad Roztokami gdzie mam zamiar zrobić następny dłuższy odpoczynek. Po drodze wypatruję krzyża oznaczonego na mapie ale chyba go przegapiam - widzę tylko figurkę M. Boskiej ale tak teraz myślę, że jednak była trochę dalej niż oznaczony na mapie krzyż. Po chwili droga wchodzi w las i już widać wzdłuż drogi powojenne pozostałości. Po następnym zakręcie nagle jestem już na przełęczy. Pusto, tylko jedno małżeństwo właśnie wysiada z samochodu i po chwili rusza w kierunku Okrąglika. Ja siadam na kawale betonu już po słowackiej stronie i posilam się a właściwie to pies mnie obżera. Od strony słowackiej widzę zbliżającą się dużą grupę turystów, nie idą jednak na przełęcz ale skręcają w stronę źródła Cirohy więc rezygnuje z jego odwiedzenia tym bardziej że na razie picia mi nie brakuje i zamierzam uzupełnić go dopiero przy powrocie.
Planując trasę wędrówki "rzutem na taśmę" dowiedziałem się że warto zejść jeszcze do nieistniejącej wsi Ruské ze względu na najstarszy (prawdopodobnie) trakt brukowany Porta Rusica jak i zwiedzenie terenów nieistniejącej już wsi w szczególności cmentarzy z IWŚ. Dokłada to trochę kilometrów do wędrówki ale będąc tak blisko grzechem było by nie zwiedzić. Jako że są to tereny Narodowego Parku Połoniny pies dostaje oprócz kanapek również kaganiec, jednak nie mam sumienia mu go zakładać i tylko zapinam mu na szyi mając nadzieję że w przypadku spotkania z jakimś nadgorliwym formalista ujdzie mi to płazem. Zaczynam schodzić w stronę wsi Ruské patrząc pod nogi za zabytkowym brukiem...

[bartolomeo]

Na tym kamieniu są wyryte litery T.G.P. - zna ktoś rozwinięcie tego skrótu?

Kiedyś pokazywałem na forum zdjęcie starego (przedwojennego) słupka granicznego stojącego gdzieś między Przełęczą Pod Czerteżem a Rabią Skałą. Jak znajdę to zdjęcie to wkleję raz jeszcze. Tamten słupek wyglądał identycznie jak ten, którego zdjęcie wkleiłeś. Ja sam długo szukałem rozwinięcia skrótu T.G.P. i nie znalazłem. Jeżeli jednak tamten słupek stoi cały czas w miejscu, w którym go oryginalnie postawiono, to z pewnością nie ma nic wspólnego z triangulacją geodezyjną, znajdował się na łagodnie wznoszącym się stoku, z całą pewnością nie mógł to być punkt triangulacyjny.

EDIT Znalazłem

[Dlugi]

Kiedyś pokazywałem na forum zdjęcie starego (przedwojennego) słupka granicznego stojącego gdzieś między Przełęczą Pod Czerteżem a Rabią Skałą.

Dysponuje ktoś mapami jak przebiegała granica w tych rejonach od odzyskania niepodległości do IIWŚ - WIG-ówka nie wystarczy. Troszkę liznąłem już historię i wiem że granica dość ruchoma tu była - ale to co liznąłem to zaledwie kropelka

Jedziem dalej.
Już po chwili wchodzę w las, droga na razie jest szutrowa ale kawałek dalej widzę równą kamienną nawierzchnię. Kawałek dalej równie zabytkowy przepust pod drogą. Przy drodze jest jeszcze następne źródełko obudowane na kształt psiej budy. Zaglądam tam wraz z psem ale mnie zniechęca widok pływających rybek (?) - na oko miały z 5cm . Po chwili wychodzę z lasu i przede mną rozpościera się widok na dolinę wsi Ruské - pięknie. Droga wije się serpentynami na dół, ja ścinam zakręty ścieżkami zostawiając na powrót przejście drogą przypuszczając że będę już zmęczony a idąc drogą wprawdzie będzie dalej ale bez ostrego szturmowania zbocza. Co kawałek przy drodze widzę zaparkowane samochody, spośród krzaków dochodzą mnie głosy grzybiarzy, co mnie trochę dziwi mając na uwadze to że jednak jestem na terenie parku. Któryś z kolejnych skrótów wyprowadza mnie pod pomnik postawiony w 1974r a poświęcony żołnierzom Armii Czerwonej. siadam pod pomnikiem i ciesze oczy rozpościerającymi się widokami. Po chwili wzrok skupia się na bliższym planie i z zaskoczeniem (bo przecież otaczają mnie grzybiarze ze wszystkich stron) widzę przed sobą "pole kań". Jest ich dużo a ja jestem zły, bo nie mam jak ich zabrać mając przed sobą jeszcze sporo km. Dziwię się Słowakom, że tych grzybów nie zbierają.
Schodzę dalej skrótami w dół i już na ostatnim takim ścięciu zrzucam wreszcie kapote z grzbietu. Słońce przypieka już mocno a jako że jestem niżej to wiatr nie jest już tak dokuczliwy. Na wycieczkę zabrałem 1.5l + 1l picia, opróżniam już do końca tę litrową z nadzieją, że uzupełnię ją w powrotnej drodze na przełęczy. Skróty się skończyły i wędruję szutrową drogą, która niebawem zmienia się w asfalt a przy niej pojawia się coraz więcej różnego rodzaju "daczy". Wykonane są na tysiąc sposobów - są domki drewniane, wozy kampingowe postawione na cegłach, barakowozy - pełny pokaz pomysłowości. Przy prawie każdym z takich domków kręcą się osoby, jeszcze inne "grabią" co tylko jest przy drodze - a to kasztany a to orzechy czy dziką różę. Do samochodów zaparkowanych przy drodze zaczynają też schodzić grzybiarze, co dodatkowo zagęszcza liczbę osób/km
Choć okolica rzeczywiście piękna to rozczarowałem się sporo, liczyłem że ze względu na park i tereny wysiedlonej wsi ludzi będzie o wiele mniej. Oglądałem wcześniej zdjęcia, wiedziałem, że domki są i ludzie na weekend tam przyjeżdżają ale nie sądziłem że na taką skalę - przecież to park
No cóż, postanawiam już zrobić to co miałem zaplanowane i jak najszybciej zwijać się w mniej ludne tereny.

[uszatek_mis]

To i ja dołożę jeszcze jeden taki słupek.



Stoi w miejscu, notabene, bardzo dostępnym, mianowicie na węźle szlaków na Wielkiej Rawce. Zdjęcie z października 2012.
Na zdjęciu Dlugiego, na linii ziemi można się dopatrzyć cyfr z rokiem (ale bardzo słabo widocznych).
Trochę zacząłem szukać co to może być, i jestem zdania na 99% że to punkt trygonometryczny. Dlaczego?
Oznakowanie granic wyglądało raczej inaczej, można poczytaj tu GEOFORUM, także lektura Płaja 39 artykuł Bogusława Tomaszewskiego "Bieszczadzki ślad przedwojennej granicy polsko-czechosłowackiej" utwierdza mnie w tym. Poza tym na Hyrlatej nie było nigdy granicy.
Niestety - co znaczą litery - nie wiem.
Słupek nieopodal przełęczy pod Czerteżem wspominany przez bartolomeo (niedaleko obecnego słupa 10/9) zapewne był kiedyś wykorzystany jako graniczny, niemniej wydaje mi się, iż jego podstawową rolą było bycie punktem trygonometrycznym - został skądś przeniesiony (może z Płaszy? - czytaj niżej, strona 558 pozycja 19).
Studiując "Katalog punktów trygonometrycznych RP 1932" J.Michałowskiego, T.Sikorskiego (dostępne na http://polski.mapywig.org/viewpage.php?page_id=18 (uwaga - duży plik) strony 557 i 558 mamy razem wymienione 34 punkty (pas 52 słup 34 Łupków - 7pkt oraz pas 52 słup 35 Dydiowa 27pkt). Co do układu współrzędnych się nie wypowiem - może jest fachowiec, który przeliczy je do WGS84. Być może w innych punktach, niedostępnych szlakiem, zachowały się takie kamienie.
Szukając w internecie możliwych zdjęć punktów trygonometrycznych w w/w miejscach nie spotkałem się także nigdzie z takim oznaczeniem.

Może się komuś to podsumowanie przyda, może nie, w każdym razie będę szukał dalej

Kiedyś pokazywałem na forum zdjęcie starego (przedwojennego) słupka granicznego stojącego gdzieś między Przełęczą Pod Czerteżem a Rabią Skałą. Jak znajdę to zdjęcie to wkleję raz jeszcze. Tamten słupek wyglądał identycznie jak ten, którego zdjęcie wkleiłeś. Ja sam długo szukałem rozwinięcia skrótu T.G.P. i nie znalazłem. Jeżeli jednak tamten słupek stoi cały czas w miejscu, w którym go oryginalnie postawiono, to z pewnością nie ma nic wspólnego z triangulacją geodezyjną, znajdował się na łagodnie wznoszącym się stoku, z całą pewnością nie mógł to być punkt triangulacyjny.

EDIT Znalazłem

[Dlugi]

Na zdjęciu Dlugiego, na linii ziemi można się dopatrzyć cyfr z rokiem (ale bardzo słabo widocznych).
Trochę zacząłem szukać co to może być, i jestem zdania na 99% że to punkt trygonometryczny. Dlaczego?
Oznakowanie granic wyglądało raczej inaczej, można poczytaj tu GEOFORUM, także lektura Płaja 39 artykuł Bogusława Tomaszewskiego "Bieszczadzki ślad przedwojennej granicy polsko-czechosłowackiej" utwierdza mnie w tym. Poza tym na Hyrlatej nie było nigdy granicy.
Niestety - co znaczą litery - nie wiem.

Czasami szukanie na siłe nic nie daje, wystarczy poczekać a samo (możliwe) rozwiązanie gdzieś wypłynie. Przydał się do czegoś FB, złapałem za jego pomocą namiary na geodetę (?), który na zadane pytanie o skrót T.G.P. napisał co nastepuje:
'Triangulacja w Polsce była wykonywana w wielu etapach i przez wiele firm prywatnych i urzędów (tzn firmy prywatne wykonywały prace na zlecenie Starostw) stąd różne oznaczenia. Mogę jedynie przypuszczać że znaczyło to Triangulacja Geodezyjna Polski. Często obok niskiego słupka wkopanego w ziemię - wystaje 5-10cm jest wkopany tzw. świadek betonowy słup ze strzałką w dół czasem literami PG (punkt geodezyjny) świadek ma wysokość 1 - 1,5 m. ' (wytłuszczenie moje).

Przy okazji:

Słupek nieopodal przełęczy pod Czerteżem wspominany przez bartolomeo (niedaleko obecnego słupa 10/9) zapewne był kiedyś wykorzystany jako graniczny, niemniej wydaje mi się, iż jego podstawową rolą było bycie punktem trygonometrycznym - został skądś przeniesiony (może z Płaszy? - czytaj niżej, strona 558 pozycja 19).

' Niestety znalezienie ich w terenie często wprowadza w błąd turystę co do jego lokalizacji..Lokalizowano je w miejscach o dobrej widoczności (często były przecinane "lunety")na następne punkty a niekoniecznie w najwyższym punkcie. Punkty I klasy takie jak Rawki czy Chryszczata były stabilizowane słupami betonowymi nad którymi budowano wieże ze stolikiem (spodarką) dla instrumentu. Mniej ważne punkty takie jak Jasło czy Smerek miały jedynie "sygnały" proste trójnogi na które celowano teodolitem. '

Pytanie tylko, czy na tym można poprzestac czy też nadal drążyc...

[uszatek_mis]

W sumie jednoznacznej odpowiedzi nie ma (nadal), a jedynie przypuszczenia.
Nic chyba nie stoi na przeszkodzie, aby szukać niejako przy okazji, a nie zamykać temat, no nie?
Może coś jeszcze "a samo (możliwe) rozwiązanie gdzieś wypłynie" ?

Co do słupka pod Czerteżem - nie bardzo rozumiem Twojego tłumaczenie. Czyli że: a) on tam był pierwotnie z powodów podstawowych (triangualcja), czy beż b) został przeniesiony doraźnie z miejsca o dobrej widoczności. Punkty klasy I (słupy betonowe) są raczej do zauważenia nawet dziś (bo te słupy mają kilka m wysokości). Myślisz, że punkt pod Czerteżem w jakiś sposób leży na linii między takimi punktami (rozumiem, że o to chodzi w "celowaniu na lunety") ? Nie jestem geodetą, więc może nie do końca rozumiem toku rozumowania

[Basia Z.]

Ciekawa relacja, urocze połoninki na Hyrlatej.
Tak mi się przypomina jak to 2 lata temu zalegaliśmy na nich w czasie RIMB-u

[Dlugi]

Schodzę drogą coraz bardziej w głąb doliny. Mijam krzyże - wpierw drewniany po lewej a nieopodal niego po prawej piaskowcowy. Przechodzę przez most i już widzę ukryte wśród starych drzew miejsce po cerkwi. Obok cerkwiska - jakżeby inaczej - chatka wokół której kręci się paru facetów i rąbią drewno. Zresztą przy wielu chatkach przygotowywali opał - pewnie idzie mroźna zima
Całe cerkwisko widać niedawno zostało ogrodzone ogrodzone, może z rok temu. Nie chcąc wprowadzać psa na tereny kultu przywiązuję go do ławeczki wkopanej w ziemię nieopodal drogi. Tam też na stole zostawiam plecak i tylko z aparatem idę oglądać. Na cerkwisku jest postawiona otwarta kaplica a nieopodal niej cmentarz z IWŚ żołnierzy zmarłych na cholerę jak i poległych w walkach w październiku 1914.
Spokój zwiedzania zakłóca ciągłe ujadanie mojego psa - dziad jeden jak idziemy to od czasu do czasu tylko do mnie podbiegnie a wystarczy go gdzieś zostawić uwiązanego i zaczyna się wycie. Wracam do niego i zastaje go przy wyrwanej z ziemi i o parę metrów przesuniętej ławce. Muszę ławkę naprawić i zainstalować na jej miejscu tym bardziej że zachęca mnie do tego przechodząca akurat babcia - mam nadzieję, że nie widziała kto ławkę zwalił bo wstyd
Jak już tę ławkę naprawiłem to postanowiłem sobie na niej odpocząć. Zrywam parę jabłek z jabłoni, pies widząc że jem również się domaga i - o dziwo - chyba mu smakuje. W czasie gdy tak siedzę przejeżdża drogą w stronę przełęczy patrol policji. Po chwili wraca, dojeżdżając do mnie zauważalnie zwalnia i już się zaczynam obawiać że zainteresują się mną lub psem ale jada dalej. W tym momencie uświadamiam sobie, że nie za bardzo przygotowałem się przed wyprawą i nie sprawdziłem czy w tym parku nie ma jakichś opłat a ja przy sobie inszej gotówki nie posiadałem
Postanawiam jeszcze dojść do skrzyżowania dróg. Przechodzę obok drugiego, bardzo rozległego cmentarza mieszczącego się na stoku. nie decyduję się jednak na jego zwiedzanie choć żałuję, bo na jego terenie jest również umiejscowiona kwatera poległych w IWŚ ale nie chce mi się naprawiać ogrodzenia jakbym do niego przywiązał psa
Na skrzyżowaniu widzę w krzakach pozostałości po domu, nieodległa tabliczka informuje mnie że na przełęczy powinienem się zameldować za 1.5h. Zawracam i wędruję na razie po w miarę płaskim terenie jednak już mając przed sobą widok który trochę mnie przeraża - górujący nad doliną Rypi Wierch. Pamiętam z profilu wysokościowego trasy, że do szczytu czeka mnie pokonanie ponad 500m przewyższenia, wprawdzie droga na przełęcz ma w miarę łagodnie pozwolić to przewyższenie pokonać ale jednak widok Rypiego z tej strony przytłacza. Jest południe a ja jeszcze nie mam zrobionej połowy trasy, pocieszam się tylko, że jeśli wyskrobię się na Rypi to już większych przewyższeń przede mną nie będzie