Karpacki zaradnik

[Lisk]

cd

• • Czy nie nazbyt często cię spotykam Sławko ? Becza dojechał do rozstajów , gdzie zrównał się z oczekującym nań Bandurykiem .
    
  • Za często Panie ? Choćby i co dzień to milo by mi było z wami podróżować .

Z daleka znajomą sylwetkę poznałem , toć i czekam . Z kąt to powracacie - jeśli
można zapytać. Podejrzewam że po próżnicy nie zdzieracie końskich kopyt ?

• • Jakiż cel byłby w próżnym i niczemu nie służącym wałęsaniu się . Niezłą trzeba

mieć fantazję żeby takie daremne eskapady uprawiać .
Chociaż czekaj – zaradnik z uśmiechem spojrzał na współtowarzysza - przecież ty
przedstawiciel solidnego rzemiosła , musisz sporo wędrować .
Takoż i inni z pokrewnych ci wolnych fachów to niezłe i wieczne łaziki .

• • Kogo Panie masz na myśli , mówiąc o pokrewieństwie .
    
  • No chociażby , bractwa żebracze , oszustów i wszelkiej maści szalbierzy – Jurko

roześmiał się głośno , widząc okrągłe ze zdumienia oczy wierszoklety .

• • Żartowałem , ha , ha , cenię twój talent i nigdy nie postawiłbym cię w jednym rzędzie

z tamtymi wydrwigroszami .

• • Uf , przeraziłem się , że wy na poważnie – Sławko wciągnął i wypuścił duży haust

powietrza .

• • Chociaż tak po prawdzie to razem należymy do tak zwanych ludzi drogi . Dużo i często

przemieszczamy się po gościńcach i tak wy to wiadomo , ja jako artysta i poeta ludziom strawę duchową niosący .

• • Tak , tak – Jurko rozbawiony przytakiwał – ileż to wolnych zawodów reprezentują

członkowie wesołej kompani do której nas zaliczyłeś .

• • Wierszokleci , bajarze , roznosiciele nowin wszelakich . Kuglarze , sztukmistrze

i aktorzy , sztuką przezabawna lub zgoła dramatyczną , lud zabawiający . Jak nie
wspomnieć o lalkarzach potrafiących życie tchnąć i nieomal ożywić swoje kukiełki.

• • I na koniec , wszelkiej maści dziady jarmarczne , proszalne , jałmużnicy , pątnicy

cała rzesza żebraków , obnoszących się ze swoją prawdziwą czy też nie rzadko -
udawaną nędzą . Żyją z datków z jałmużny , wiodąc życie wolne i beztroskie chociaż
nie wolne od trosk i utrapień dnia codziennego .

• • Ale wierz mi , nie spotkałem jeszcze między nimi takiego który by je dobrowolnie

porzucić zamierzał .
Prawdą jest też i to że potrzebni bywają a osiadły po odległych sadybach lud , nierzadko
z radością wita ich i gości . Ileż to wieści , nowin i pieśni z daleka przynoszą .

• • Macie w zupełności rację – Sławko wyrwał się z zamyślenia , podniósł głowę i ręką

wskazał na odległe jeszcze drzewo.

• • Ktoś tam siedzi , odpoczywa zapewne , jakaś dziwna persona .
    
  • Podjedziemy to się okaże kto zacz – zaradnik mrużył oczy spoglądając pod słońce .

Zbliżyli się niebawem i dostrzegli , czysto choć skromnie odzianego starca z bujną
i niemal pasa , sięgającą siwą brodą .

• • Spoczywał pod rozłożystą lipą rosnącą nad wijącą się nieopodal strugą . Toczyła

krystalicznie czystą wodę i z niej to zapewne pochodziły dorodne raki gotujące
się w naczyniu , ustawionym na niewielkim , otoczonym kamieniami ognisku .

• • Bądźcie pozdrowieni – Jurko dotknął dłonią swojej czapki – spocząć obok was chcielibyśmy , wody i paszy dla koni dostatek a i w towarzystwie posilać się raźniej .

Zagadnięty , o dumny spojrzeniu starzec , powiódł wzrokiem po przybyszach po czym
bez słowa wskazał gestem na miejsce obok siebie.

• • Rozsiodłaj konie , napój je i na łąkę zapędź - Becza zwrócił się do Banduryka -ja

tymczasem strawę przygotuję .

• • Z nieodłączną sakwą w reku , podszedł do chwilowego gospodarza tego miejsca

po czym wyjął skromny podróżny posiłek .
Składał się z placków jęczmiennych , pieczonych na węglach w piecu chlebowym
sporej grudy owczego sera i niewielkiej połci dobrze wędzonego , jałowcem
pachnącego boczku .

• • Zwą mnie Jurko Becza , jestem tak jakby miejscowy , dziękuję za zgodę na popas

w waszej tu obecności .

• • Znam was , co prawda z opowieści ale dobrze o was mówią – brodaty starzec uścisnął

podaną mu przez zaradnika prawicę .

• • Wiele dobrego , temu ludowi czynicie , skóry z nikogo nie zdzierając . Przez to szacunek

i dobre słowo za wami idzie . Tak czyniąc , bez frasunku , losu spokojnego oczekiwać
możecie , dobro wraca – zakończył .

• • Mnie natomiast zwą Kaliniecki i choć rodem , również tutejszy jestem to się znać nie

będziemy , gdyż spory szmat świata schodziwszy od niedawna w te strony zawitałem .

• • Aa , słyszałem , słyszałem – Jurko szeroko otworzył oczy – wieszczycie ponoć , bardzo

celnie niewiadome sekreta odgadując . Was to dopiero nieprawdopodobne i zadziwiające
opowieści poprzedzają . Rad jestem niezmiernie z takiego spotkania i za dopust szczęśliwego losu go uznaję .
Do rozmawiających podszedł Banduryk i ukłoniwszy się wieszczowi zasiadł do
skromnego posiłku .

• • Raków sam jeść nie będę – odezwał się starzec - podzielimy się . W zamian sera

mi ofiarujcie kawałek jako że ulubionym moim , pożywieniem bywa.
Wespół pospieszyli z poczęstunkiem , po czym Sławko zabrał się do wyłowienia
czerwonego gotowanego raka z czeluści parującego kociołka .

• • Jak wam się przydarzyło moc wieszczenia uzyskać , rzeknijcie jeśli w tym jakowejś

tajemnicy nie ma – Jurko sypał do swojego kociołka susz przeróżny , chcąc siwobrodego
starca zacną herbatą poczęstować.

• • Jak już wspominałem – zaczął opowieść Kaliniecki – w tych okolicach na świat przyszedłem . Pacholęciem będąc jak i wszyscy trzodę domową po okolicznych

połoninach wypasałem . Razu jednego , pochłonięty struganiem fujarki z łozinowej
kory , nie spostrzegłem na czas , zza gór nadciągającej gwałtownej burzy .
Ogarnęła mnie wnet wściekła dujawica , rozpraszając po wertepach przerażone
stado . Z niepojętą siłą wir powietrzny , przepotężny , owionął mnie , podniósł i
niczym źdźbłem trawy prasnął o wysuszoną , kamienistą ziemię .
Zmysły utraciwszy , nie wiem ile tak leżałem , gdy mnie odnaleziono ponoć bardziej
do chochoła niźli do żywej istoty upodobniony byłem.
Ciężko odchorowawszy tę niemiłą przygodę , powoli wracałem do zdrowia .
Z niemałym zdziwieniem począłem obserwować u siebie , nigdy wcześniej nie występujące objawy . Bez większego trudu odnajdowałem rzeczy ukryte lub zawieruszone . Zagubione krowy , owce czy też woły nie przepadały już bez wieści jako że chwilowe moje skupienie , pozwalało nieomylnie , miejsce ich przebywania wskazać . Przez to że użyteczny stałem się dla gromady , szacunek i podziw zyskałem .
Nie trwało to jednak zbyt długo , sprawców ciężkiego pobicia sąsiada , wskazałem
nieomylnie . Im niewiele zrobiono , ale mi srogą zemstę zaprzysięgli .
Niewiele się namyślając , porzuciłem wszystko i wyruszyłem w świat odległy .

• • Herbaty zaparzyłem , popróbujcie – zaradnik podał naczynie starcowi – lipowa

z odrobiną suszu malinowego .

• • Wyborna i smakowita , jak ta cała ziemia – westchnął .

Tułałem się odtąd po najodleglejszych krainach , zaznałem i biedy – nieodłącznej
towarzyszki wędrowców ale i dostatki mnie nie omijały.
Służąc radą i niecodziennym postrzeganiem świata , zyskiwałem wdzięczność
i szacunek napotkanych a w potrzebie będących .
Powoli nauczyłem się , że nie warto wszystko każdemu wyjawiać .
I nie idzie tu o kmiotka , który głośno i donośnie pomstował na liszkę w obecności
swojej połowicy . Rzecz szła o zaginioną kokoszkę którą ów opój potajemnie na
siwuchę wymienił .

• • Toż zapewne z waszej , niewielu dostępnej wiedzy żyć można błogo i profity mnożyć ?
    
  • Banduryk odezwał się , kończąc wysysać wyborne rakowe szczypce .
    
  • Ty to ciągle o jednym – Jurko zgromił wzrokiem wierszokletę .
    
  • Ee , nie dziwujcie się , młody jest , tak też i po swojemu świat postrzega , wierzaj mi

że umiejętność ma , bardziej przekleństwem jest niż darem . Zatem nieliczni jedynie
pojąć to i zrozumieć mogą .

• • Wezmę wasz sak i raków nazbieram – nie godzi się cobyśmy was objadali - Sławko

zerwał się na nogi – rzeknijcie ino czy w dół czy też w górę strumyka iść się opłaca ?

• • Ja z dołu przyszedłem , tam trochę przebrałem, idź zatem pod prąd .

Młody jeszcze – wyrzekł po cichu starzec . Spoglądając w ślad za idącym łowcą raków .

• Szczęściem jest że nijak nie potrafię , zdarzeń przyszłych przepowiadać . Wielką jest odwaga , pozwalająca na rozprawianie o rzeczach które dopiero nadejść i wydarzyć się

mają . Nie sądzę też , żeby taka wiedza , komukolwiek dana być miała .
Niepotrzebne niepokoje , zawieruchy i zamęty u ludności spokojnej , wywołać może .
I pożytek z tego żaden , jako że przed przeznaczeniem – uciec niepodobna - zakończył
cicho , milknąc i opuszczając głowę .
Spoczywali jeszcze dobrą chwilę , bez słów czekając na powrót rakołapa .
Po jego powrocie pożegnali siwobrodego starca , dzieląc się z nim posiadanym pożywieniem .
Osiodławszy wierzchowce wyruszyli , chcąc przed zmrokiem dotrzeć do najbliższej osady

[Lisk]

.....

Kręty i kamienisty szlak , wspinał się powoli zboczem zalesionej , ponurej góry.
Jurko , opuściwszy rankiem gościnne progi zajezdnej przytuły , skierował konia ku szczytom
i podążył wierchami w lewo . Zamierzał udać się do osady rozłożonej nad wartkim strumykiem
zbierającym wodę z północnych stoków przemierzanego pasma .
Tam to zamieszkał niedawno przybyły w te strony Kaliniecki . Zaradnik po pamiętnym spotkaniu na gościńcu , szczerze polubił wiekowego starca , ceniąc u niego trzeźwy osąd
i życiowe doświadczenie . Nie skrywany podziw budził w nim rzadki i nie często wykorzystywany
przez Kalinieckiego dar celnego odgadywania rzeczy przeszłych . Starzec bez większego trudu
wskazywał winnych , odnajdywał zagubione czy też ukryte przedmioty .
Po całe życie trwającej tułaczce , powrócił był niedawno w rodzinne strony , gdzie w niewielkiej
osadzie nabył spłachetek gruntu z niedużą , posadowioną nań chatynką .
Pobudowana na słonecznym stoku , zdrowa jeszcze , drewniana , niewielka chyża w zupełności
zaspakajała potrzeby wiecznego wędrowca .
Po ogrodzonym obejściu spacerowało kilka kur , pieczę nad nimi sprawował dumny i wyniosły
kogut . Na progu wylegiwał się czarny , niczym krucze skrzydło kocur , czujnie obserwujący
nie wiadomo skąd przybyłego , rosłego , pasterskiego psa .
Żyli tak sobie w spokoju , jako że lud okoliczny wspierał siwobrodego wieszcza odwdzięczając
się za porady . Zawsze mógł liczyć na datki w postaci bochna , świeżo upieczonego chleba , skopka
mleka czy tam grudy białego sera .
Zapanował też większy spokój , bowiem okoliczne drapichrusty , mores poznawszy , na własnej
skórze odczuwały trafność przepowiedni . Żaden też nie odważył by się uczynić starcowi
jakąkolwiek krzywdy , będąc pewnym nieuchronnej kary .
Swoje bezeceństwa i drobne ale uciążliwe kradzieże czynić w okolicy zaprzestali , wynosząc się
w inne , nie rzadko odlegle okolice .


Zaradnik tymczasem , przebył już znaczną część trasy i znalazł się na polanie szczytowej , pokrytej
bujnie owocującymi borówkami . Zsiadł z konia ,popuścił mu popręg i uwiązał w zacienionym
trawą porośniętym miejscu . Sam zaś z ochotą , zabrał się do zbierania , ciemnych , napęczniałych
na słońcu jagód .
Powiewał lekki wietrzyk , miarowo kołysząc wiekowymi drzewami . Jak to zazwyczaj w górach
lekki szum niósł się i kołysał wierzchołkami jodeł i buków.
Jurko mimo że pochłonięty własnymi myślami i zauroczony obfitością jagód , posłyszał ciche
i dość jeszcze odległe zawołania .
Brzmiało to jakby ktoś przywoływał kogoś innego , powtarzając co chwilę słowo : pójdź , pójdź
pójdź , pójdź .
Dostrzegł niebawem małą , niewielkich rozmiarów sówkę , przelatującą z drzewa na drzewo
z krzaka na krzak .
Podlatywała bezszelestnie i przysiadając , wydawała swe zawołanie . Ciągle spoglądała w kierunku
z którego przyleciała , jakby oczekując kogoś lub czegoś .
Niebawem zaradnik dostrzegł dwoje dzieci trzymających się za raczki i z pośpiechem podążających
za zwodnikiem . Trochę starsza zapewne , dziewczynka z młodszym braciszkiem ufnie zmierzali
w stronę nieprzebytych jarów , stromych urwisk i dzikich zapadlisk.
Niosąc w rączkach maleńkie koszyki , dawno pogubili już uzbierane do tej pory borówki.
Jurko w lot pojął że leśne licho , zwodnik , pod postacią małej sówki , wiedzie dziatwę na zatracenie . Mamiąc i wodząc po manowcach wykieruje je na takie bezludne wertepy , gdzie
odnalezienie ich będzie bardzo trudne , jeżeli w ogóle możliwe . Postanowił działać bezzwłocznie .
Żeby nie przestraszyć maluchów , podszedł do konia , który na widok pana , zarżał radośnie.
Dzieci przystanęły , rozglądając się skąd dochodzi ten dobrze znany im odgłos .

• Witajcie panie – dziewczynka ufnie zagadnęła zaradnika – czy daleko mamy jeszcze do domu ?
• Nie wiem czy wasz dom jest w tę stronę w którą to zmierzacie .
• Jak to ? Dość długo już idziemy , tam się pewnie mamusia zamartwia .
  Dziewczynka kilka razy pociągnęła nosem i mocniej przyciągnęła do siebie braciszka.
• Dobrze , dobrze , pojedziemy razem odnajdziemy wasz dom i rodziców – podejdźcie .
  Ujął delikatnie dzieci za ramiona i ustawił między sobą a wierzchowcem .
  Odwrócił się i spojrzał na krzak nieopodal , na którym usiadł zmieniony w sówkę
  zwodnik . Ten przyjrzawszy się zaistniałej sytuacji napuszył się gniewnie i niezwłocznie
  z małej sówki , pójdźką ' zwanej , przeistoczył się w sporego o groźnym spojrzeniu puszczyka .
  Huknął jak to puszczyk , kilka razy a następnie szybko przybrał postać nocnego rozbójnika
  puchacza . Miodowymi , ogromnymi oczami , wpatrzył się w napotkanego wędrowca
  licząc na wywołanie strachu nieopanowanego . Całe to teatrum trwało chwil kilka ale
  zwodnik nie dostrzegając trwogi w napotkanym , zeskoczył na ziemię , przybierając
  swą zwykłą postać – wytwornie odzianego panka.
• A czemuż to mi wędrowcze w drogę wchodzisz ? Przednią zabawę , popsuć mi zamierzasz?
  Lękać się powinieneś , i o własną skórę bardziej dbać niż o cudze dziatki .
• Poniechaj ich - Jurko podszedł dwa kroki . Usilnie rozmyślał jak wyjść z tej opresji
  nie gubiąc siebie a tym bardziej , bezbronnych dziatek .
  Dobrze wiedział że bezdusznik , leśny zwodnik , niechętnie wypuszczał ofiary z łap swoich.
• Dam ci rzecz pewną , która do gustu ci przypadnie i pójdziesz swoją drogą , nas w
  spokoju zostawiając .
• Nie uwierzę – zarechotał zjadliwie zwodnik borowy – cóż ty możesz mi dać czego ja
  miałbym pragnąć . No ale próbuj - widać było w nim narastające zainteresowanie .
  Jurko sięgnął więc do kiszeni , skąd wydobył misternie z kości wykonany gwizdek .
  Używał go do płoszenia i przeganiania psich sfor , włóczących się i od czasu do czasu
  napastujących napotkanych wędrowców.
  Zanim leśny zwodnik cokolwiek powiedział , zaradnik z całej mocy zadął w kościany
  instrumencik .
  Rozległ się przeraźliwy gwizd po którym koń zarżał głośno przysiadając na zadzie a
  dzieci przypadły do Becza chwytając się jego podróżnej sukmany .
  Sam borowy wzdrygnął się poruszony mocą i przenikliwością dobytego dźwięku .
  Zaczął tańczyć , podskakiwać i klaskać w kosmate dłonie wykrzywiając gębę w paskudnym grymasie .
• Cudowne , cudaczne , coś pięknego – mieniajmy , mieniajmy niezwłocznie .
  W lot porwał rzucony mu przez Becza gwizdek i nie spojrzawszy nawet na dziatki
  pomknął i przepadł jak zdmuchnięty .
• Jurko otarł zroszone zimnym potem czoło i zwrócił się do dzieci , nadal uczepionych
  jego szaty .
• Na koniu was usadzę i pojedziemy tam skąd nadeszliście , zapewne martwią się o was .
  Lekko podniósł i umieścił dzieci na wierzchowcu , sam ujął go za lejce i udał się w
  dalszą drogę . Po pewnym czasie usłyszeli głośne pohukiwania i nawoływania ludzi
  szukających zaginionych . Kiedy zbliżyli się , do konia przypadła matka , tuląc do
  piersi odnalezione pociechy . Wybuchł głośny tumult i harmider który nie pomagał
  Beczowi dojść do głosu i objaśnić okoliczności spotkania zaginionych .
  Nie opierał się i przyjął gorące zaproszenia do odwiedzenia osady zamieszkałej przez
  napotkanych kmieci .

[bacza]

Dzięki !
Jakby co - to się czyta i będzie czytać dalej...

[Lisk]

Bardzo mnie ciekawi , kto tu jeszcze wchodzi i czy ktoś to czyta ?

[Lisk]

....

Rzeka toczyła rześkie wody , szepcząc swoim srebrzystym i wartkim nurtem .
Zaradnik zatrzymał się , zsiadł z konia i rozejrzał się wokół licząc na spotkanie z gospodarzem
rzecznych bystrzy. Mimo że dłuższą chwilę wypatrywał oznak obecności – wokół panowała
niczym niezmącona cisza .
Zrezygnowany , rozkulbaczył konia , nazbierał suchego chrustu i zabrał się do rozniecania
wieczornego ogniska.
W swój podróżny kociołek nabrał czystej rzecznej wody i powiesił nad ogniskiem z zamiarem
zaparzenia wonnej ziołowej herbaty . Utkwił wzrok w sakwie chcąc odnaleźć naczynie z miodem .
Cóż mogło być lepszego nad zioła z wonnym miodem uwarzone .
Niemal fizycznie odczuł czyjś świdrujący wzrok utkwiony w siebie . Odwrócił się nieśpiesznie
i za plecami ujrzał gospodarza tych rzecznych włości , przypatrującego mu się z krzywym uśmiechem.

• Cóż to Bednarek – skradacie się jak lis do kury , podejdźcie -zaprosił gestem do ogniska .
  
• Nie poznaliście mnie ?
  
• Od dawna was przyuważyłem i poznałem - sprawdzić chciałem czy sami ciągniecie.

Was Beczu z utęsknieniem wyglądam ale inszych niekoniecznie widzieć i spotkać chciałbym.
Przywitali się jak dawno niewidziani przyjaciele , chociaż Jurko niezbyt chętnie
obściskiwał wilgotnego znajomka .
Usiedli przy wesoło buzującym ogniu po czym zaradnik nalał w naczynie parujący wonny
wywar , doprawił słuszną porcją miodu spadziowego i podał mokremu topieluchowi.
Ten swoim zwyczajem dmuchnął w wywar , czym wywołał spory wir w naczyniu .
Tym sposobem szybko ostudzony napój począł pić nieśpiesznie , siorbiąc i mlaszcząc
przy tym niemożebnie .

• Cóż to też za zmartwienie macie że was taka chęć na spotkanie ze mną naszła – Jurko z

ukosa przyjrzał się swemu gościowi .

• Zmartwienie nie zmartwienie – Bednarek skrzywił się szkaradnie – ale chciałbym z kimś

rozumnym pogadać a o takich trudno .

• No nie zaprzeczę łatwo nie jest - Becza potaknął wodnikowi – czasu mnóstwo tedy poczynajcie .
  
• Otóż widzicie , czy ja , czy też inne byty mnie podobne przedwieczne jesteśmy i wieczne.

Wy ludzie śmiertelni macie łatwo , nić żywota waszego plotą wam już przy urodzeniu.
Cóż wam więc pozostaje , wyznaczoną ścieżką podążać ku kresowi dni swoich i patrzeć
coby złego uczynku unikać . Szkodzi wam to w ostatecznym rozrachunku i w zasługi
policzone nie będzie . Byt po śmierci nastały przez to nieznośniejszym i uciążliwszym
stać się staje .
Dobre czyny bardzo pomocne w końcowym obrachunku bywają , ale szczere i bez interesu
czynione to niezmiernie rzadkie przypadki. Wszelako wiecie o tym i jako rozumem
obdarzeni swobodny wybór czynić możecie .
Ja , my tymczasem od czasów niepamiętnych do jednych zadań powołani zostaliśmy .
Mamy robić to i to czynić tak i tak i na tym koniec . Ale wiek za wiekiem przemija
wszystko się zmienia , i zmienia się coraz szybciej . Tylko my zawsze ci sami , ci sami i niezmienni.
Jeszcze trochę wody upłynie i kto wspomni o wodnikach mamunach czy wijach .
Zaręczam ci Beczu że za niedługo nowin nawymyślacie o których teraz a ni wspomnieć
nie odważylibyście się. Tak dumam , niechby takie światło , co to całą noc w izbie by płonęło.
Gdzie my się podziejemy , kiedy ciemności zabraknie .

• Całą noc , światło płonące ? - Jurko mierzwił dłonią i tak już zwichrzoną czuprynę .
  
• Ciekaw jestem czego ode mnie w tej sprawie oczekujesz?
  
• Długo nad tym dumałem i umyśliłem coś czego poniechać nie zamierzam .

[długi]

i cdn... mój ulubiony

[don Enrico]

Bardzo mnie ciekawi , kto tu jeszcze wchodzi i czy ktoś to czyta ?

Odpowiadam : czyta
.... choć to pojedyncze osobniki, jednak znaczące

[Verid]

Te mniej znaczące też zaznaczają swoją obecność i czytelnictwo

[bacza]

A i te - z Księżyca niemal - też zaglądają i czytają...
Jeno zdania tego :

Byt po śmierci nastały przez to nieznośniejszym i uciążliwszym
stać się staje .

zrozumieć nie umieją...
I - jako żywo - na dalszy ciąg czekają.

[Piotr Niedziela]

Gdzie my się podziejemy , kiedy ciemności zabraknie .

A gdy przyjdzie jasność, co wtedy będzie?